Οι κρυπτοχριστιανοί της Σπαθίας στο Ελμπασάν

Οι κρυπτοχριστιανοί της Σπαθίας στο Ελμπασάν

Με την εδραίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αρκετοί πληθυσμοί στα Βαλκάνια, όπως και στην περιοχή της Ηπείρου και της Αλβανίας, υπέστησαν σφοδρούς διωγμούς και βασανιστήρια. Ειδικά στην Ήπειρο, όπως εκείνη είναι γνωστή στην παγκόσμια ιστοριογραφία (χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα σημερινά κράτη στα Βαλκάνια), το μένος των Οθωμανών κατά των Χριστιανών ήτανε έντονο, μιας και ο Βυζαντινός Πρίγκιπας Γεώργιος Καστριώτης, αντιστάθηκε σθεναρά κατά του Σουλτάνου, καταφέρνοντας για αρκετά χρόνια να παραμείνει ελεύθερος στο πριγκιπάτο του.

Ειδικά γι' αυτό το λόγο οι Τούρκοι Οθωμανοί επιδόθηκαν με μανία στον εξισλαμισμό και στην πολύπλευρη καταστροφή των Ηπειρωτών. Έτσι πολλοί χριστιανικοί πληθυσμοί στην Ήπειρο, αλλά και πιο πάνω, στην Αλβανία, εξισλαμίζονταν μαζικά ούτως ώστε να εξακολουθούν να διατηρούν τις γαίες τους και τα υπόλοιπα προνόμια που είχανε πριν την οθωμανική επέλαση στην περιοχή. Κι όμως, μέσα σε αυτές τις κοινωνικές ανακατατάξεις και μεταβολές, υπήρξαν και πληθυσμοί που συνέχιζαν να διατηρούν την ορθόδοξη πίστη τους, αλλά επιφανειακά είχανε υιοθετήσει τον ισλαμικό τρόπο ζωής.

Μια κοιτίδα κρυπτοχριστιανισμού, υπήρξε η διοικητική εξάρτηση της Σπαθίας και της Σουλιάβας. Εκεί οι κάτοικοι έγιναν επιφανειακά μουσουλμάνοι και για αρκετό χρόνο παρέμεινα κρυπτοχριστιανοί. Σύμφωνα με τον Pouqueville ένα τμήμα της Σουλιέβας το 1/3 του πληθυσμού της μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα παρέμεινα κρυπτοχριστιανοί, πράγμα που διασταυρώνεται και από την αλληλογραφία τους με τον τότε Μητροπολίτη Βελεγράδων (Βερατίου) Άνθιμο Αλεξούδη.

Η περιοχή της Σπαθίας βρίσκεται στη δυτική πλευρά του βουνού Σπατ, μεταξύ του Γενούσου (Σκουμπίνι) ποταμού, του ποταμού Δεβόλι και του ποταμού Άψου (Σέμανη).Αυτός ο τόπος επί Βυζαντίου ανήκε στην επαρχία Εορδαύων, ενώ σήμερα υπάγεται στο νομό του Ελμπασάν. Το όνομα της περιοχής πιθανόν να προέρχεται από τα μεγάλα σπαθιά των Ελλήνων που είχανε κρατήσει οι κάτοικοι της περιοχής, ή και από την αλβανική λέξη "shpat" που σημαίνει απότομη βουνοπλαγιά.

Επίσης ο γνωστός Γάλλος ελληνιστής Berard αναφέρει πως κάτοικοι από τη Σπαθία μετανάστευσαν σε πολλά σημεία της Ελλάδας, από τη Θεσσαλία μέχρι και την Πάτρα. Ενώ ο Έλληνας πρόξενος κατά τον Απρίλιο του 1911 σε τηλεγράφημά του προς το Υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει πως σε μια ομάδα συλληφθέντων ενόπλων Γκέγκηδων στο Δέλβινο, υπάρχουν και πολλοί Σπαθιώτες ορθόδοξοι χριστιανοί από την περιφέρεια του Ελμπασάν, που εργάζονταν σε κατασκευές δρόμων στην Ελλάδα, καθώς και σε άλλες αγροτικές εργασίες.

Όσον αφορά τα χωριά με τους κρυπτοχριστιανούς, φτάνουν έως και τα 43. Ο Κοσμάς ο Θεσπρωτός κατά τα 1823 – 1833 κάνει λόγο για 30 χωριά, ενώ ο σε αναφορά ενός επιτρόπου της Μητρόπολης Βελεγράδων, γίνεται λόγος για 13 μόνο χωριά.
Κατά το 1890 ο πρόξενος της του Βερατίου Δ. Σωμάχης, σε αναφορά του προς την Ελληνική Πρεσβεία, κάνει λόγω για 24 χωριά κρυπτοχριστιανών. Ενώ ένα σχετικό άρθρο της εφημερίδας «Νεολάγος» στην Κωνσταντινούπολη, αναφέρει 42 χωριά. Οι κάτοικοι αυτών των χωριών πήρανε την απόφαση να ομολογήσουν δημόσια πως ήτανε χριστιανοί, όπως αναφέρει ο Αυστριακός υποπρόξενος στο Δυρράχιο, Winter.

Ωστόσο η τουρκική διοίκηση της περιοχής τους ζητούσε να στρατολογηθούν ως μουσουλμάνοι. Η συνήθεια αυτών των κατοίκων, ήθελε τους άνδρες να φέρουν μουσουλμανικά ονόματα ή και να εξισλαμίζονται μερικώς, ενώ οι γυναίκες, οι οποίες και συνήθως έμεναν στο σπίτι, να παραμένουν πιο συνειδητά προσκολλημένες στην ορθοδοξία. Το θέμα των κρυπτοχριστιανών της Σπαθίας είναι αρκετά βαθύ και συνεχίζει να αποτελεί μια ιστορική ένδειξη αντίστασης κατά την οθωμανική κυριαρχία στην περιοχή.

Ο Χρονογράφος

Σχετικά άρθρα


Σχόλια

Προσθήκη σχολίου