Το Υπόμνημα και το Ψήφισμα της Λιούντζης και της Ζαγοριάς προς την Συνδιάσκεψη της Ειρήνης του 1913

Το Υπόμνημα και το Ψήφισμα της Λιούντζης και της Ζαγοριάς προς την Συνδιάσκεψη της Ειρήνης του 1913

Παρακάτω σας παραθέτουμε απλοποιημένα στη νεοελληνική γλώσσα, δύο σπάνια ιστορικά έγγραφα. Το Υπόμνημα και το Ψήφισμα των ιστορικών περιοχών της Λιούντζης και της Ζαγοριάς προς την Πρεσβευτική Διάσκεψη του Λονδίνου το 1913. Αξίζει να αναφερθεί η καταλυτική και γενναία συμμετοχή τους στους ηρωικούς αγώνες και στην κοινωνική ανόρθωση στην ιστορική ολότητα της Ηπείρου, όπως επίσης να γίνει ευρέως γνωστό το ένθερμο πατριωτικό τους συναίσθημα.

Το υπόμνημα

16 Ιουνίου 1913

«Εξοχότατε,
Κάνοντας χρήση του δικαιώματος κάθε λαού να εκφράσει τη γνώμη του, όταν διακυβεύεται το πολιτικό του μέλλον, λαμβάνομε την τιμή να υποβάλουμε προς στην Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη, δια της μεσολάβησης της εξοχότητάς σας, το ακόλουθο σημείωμα και τις σκέψεις τις οποίες αυτό μας γεννά. Με πνεύμα αυστηρής δικαιοσύνης αυτές οι σκέψεις να χρησιμεύσουν ως αποδείξεις για τον ορισμό των συνόρων μεταξύ της Ελληνικής Ηπείρου και της Αυτονόμου Αλβανίας, της οποίας η δημιουργία σχεδιάζεται.

Τμήματα του στρατού της Βορείου Ηπείρου στην Μονή Τσέπου, πλησίον της μονής Τερμπουκίου

1. Ιστορική άποψη. Αρχαία κοιτίδα του Ελληνισμού η Ήπειρος είναι αρρήκτως συνδεδεμένη μετά της Ελλάδος από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα δια αγώνων κοινών και κοινών θυσιών. Από την εποχή του Ηρόδοτου ή προς βορρά και πέραν του Αυλώνος χώρα, περίπου στο σημείο όπου σήμερον κείται η Παλαιά Άρτα, θεωρείτε ως καθαρώς Ελληνική. «Η Ελλάς έρχεται από της Δρικίας» λέγει ο Ηρόδοτος. Τα προς βορρά μέρη της Σκόδρας καλούνται Ελληνική Ιλλυρία ή νέα Ήπειρος, ως εκ των πολυάριθμων Ελληνο – Ηπειρωτικών φύλων, που κατοικούν σ΄ αυτά, των Γαυλαν΄τιων, των Ορεσίων, των Ελυμιωτών, των Εορδαίων, των Δαρδανίων, των Ατιντάνω και άλλων ένεκα του μεγάλου αριθμού των Ελληνικών πόελων, που βρίσκονται στις εν λόγω εκτάσεις, του Άργους – σημερινής Άρτας, της Απολλωνίας, της Σκόδρας, της Ορεστιάδος, Εκατομπέδου, της Ομφαλίας, της Ελεούσης, της Ερεβαίας, της Σκάμπης, της Σκύπτης, της Λυχνίδος, της Βίλλιδος, της Αλενίδος, του Λέστρου και στους νεότερους χρόνους της Αντιπατρίας (Βερατίου), Αντιγονίας (Τεπελενίου) κ.λπ. Αξίοπιστοι μάρτυρες τούτων, υπάρχουν στα ευρωπαϊκά μουσεία τα Ελληνικά νομίσματα των Δυρραχινίων, των Σκορδινών, των Ριξωνιτών, των Δουρέων, και των ηγεμόνων της Ελληνικής Ιλλυρίας Μουνουνίου, Γενθίου και Βαλλανού. Στις πλησιέστερες εποχές, απ' όταν οι Αλβανοί εισήλθαν με το νέο τούτο όνομα πιο ενεργό στη σκηνή, η διάκριση της μεταξύ της παλαιάς και της νέας Ηπείρου δεν έπαψε να υπάρχει. Ο κατακτητής της αποδέχθηκε ακολουθώντας το παράδειγμα των Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου και συμπεριέλαβε την καθαρών Ελληνική Ήπειρο στο Βιλαέτι των Ιωαννίνων. Η παλαιά Ήπειρος είναι ακριβώς το εις την Ελλάδα το αποδοτέο έδαφος.

2. Τοπογραφικώς. Επί της ιστορικής βάσεως, τα βόρεια σύνορα της Ηπείρου είναι διαγεγραμμένα. Αρχίζουν από την παλαιά Άρτα, ακολουθούν τα βόρεια όρια του Σαντζακίου Βερατίου και καταλήγουν στα βορειοδυτικά του Σαντζακίου του Καζά Κορυτσάς.

3. Εθνολογικώς. Η ένδοξη τρισχιλιετή ιστορία, ιστορία αμιγούς Ελληνικότητας, δεν επαρκεί να εξασφαλίσει στην Ήπειρο, αυτή την καθορισμένη, τους νόμιμους αυτής τίτλους, βοηθητικό απ' τα πιο σημαντικά, η Εθνολογία έρχεται να ενισχύσει την κατάσταση. Η Ήπειρος – η περιφέρειας της Άρτας μη συμπεριλαμβανομένων των Τζουμέρκων – περιλαμβάνει κατά τη διενεργηθείσα από τις τουρκικές αρχές, στατιστική του 1908, 496.000 κατοίκους. Εντούτοις το γεγονός είναι πλέον εξακριβωμένο, η τουρκική στατιστική ελαττώνει τον πραγματικό αριθμό των Ορθοδόξων Ελλήνων, για να αυξήσει εξ αντιθέτου τον Μουσουλμανικό πληθυσμό και επί πλέον δεν λαμβάνει υπό σημείωση τους πολυάριθμους φυγάδες και τους πολυπληθείς Έλληνες που εκδιώχθηκαν μετά των οικογενειών του δια φρικώδους διωγμού, οι οποίοι θα επιστρέψουν στη γενέτειρα, αλλά τους οποίους οι απομείναντες στον τόπο κάτοικοι φέρουν ως νεκρούς στην απογραφή, από το φόβο μήπως υποχρεωθούν να πληρώσουν το ανάλογο μερίδιο των φόρων κατά το φορολογικό σύστημα των Τούρκων. Με αυτόν τον τρόπο και άνευ υπερβολής, δυνάμεθα να υπολογίσουμε σε 550.000 ψυχές το συνολικό πληθυσμό της Ηπείρου και σε 400.000 περίπου τους ορθοδόξους Έλληνες.

Η στενότητα των σχέσεων μετά των Αλβανών εισήγαγε τη χρήση εκτός της Ελληνικής και της Αλβανικής Γλώσσας στα διαμερίσματα εκείθεν του Αώου. Αλλά και επίσης παρατηρείται το έντονο Ελληνικό συναίσθημα. Με αυτόν τον τρόπο το ασθενές επιχείρημα το εξαγόμενο από τη χρήση της Αλβανικής γλώσσας στα βόρεια της Ηπείρου, καταπίπτει μπροστά στην Εθνική συνείδηση των χριστιανών.

Εξάλλου πρέπει να παρατηρηθεί ότι στις βόρειες αυτές περιοχές της Ηπείρου, όπου η στατιστική δε σημειώνει σημαντικές διαφορές μεταξύ του αριθμού του Ελληνικού Ορθόδοξου πληθυσμού και του Μουσουλμανικού, τα δύο αυτά στοιχεί είναι συνενωμένα με τέτοιο τρόπο και η υπεροχή του πρώτου στον πολιτισμό και από πάση άλλη άποψη, είναι τόσο καταφανής, ώστε δεν είναι δυνατό να γίνει ανεκτή η αξίωση του άλλου – διότι δεν πρόκειται περί αξιώσεως – όπως θυσιάσθηκαν στην ιδέα της Μουσουλμανικής Αλβανίας οι Χριστιανοί της Ηπείρου και να ριχτούν σ' αυτήν, μόλις έχουν απαλλαχθεί της τουρκικής κυριαρχίας, υπό το ζυγό των Αλβανών Μουσουλμάνων, οι οποίοι επί αιώνες υπήρξαν οι σκληρότεροι και οι μάλλον αμείλικτοι αντιπρόσωποι του κατακτητή κατά των χριστιανών της Ηπείρου.

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι μόνο λόγοι γενικότερης φύσεως παρακίνησαν την Ευρώπη να δεχθεί την αρχή Αλβανίας αυτόνομης και ότι αυτή δεν θα επεκταθεί πέραν των χώρων των κατοικημένων σχεδόν αποκλειστικώς από Μουσουλμανικών πληθυσμών. Πρέπει να αναγνωρισθεί πως οι Αλβανοί οπαδοί της αυτονομίας δεν μπορούν να επιδείξουν στους Αλβανούς ούτε ενότητα φυλετικής συνείδησης, ούτε μετοχή στον απελευθερωτικό πόλεμο των Βαλκανικών κρατών.

Ζητώντας να ωφεληθούν εις βάρος των άλλων, αντιτάχθηκαν ενάντια σε κάθε δύναμη, συμπράττοντες μετά των Τούρκων και αντιστάθηκαν με ιδιαίτερη ορμή στον απελευθερωτικό αγώνα της Ελλάδος στην Ήπειρο. Οι Αλβανοί δυστυχώς είναι εκείνοι οι οποίοι μετέβαλαν τα Ελληνικά χωριά σε σωρούς τέφρας και παρεκτράπηκαν με τις πιο φρικώδεις ωμότητες κατά των κατοίκων της Ηπείρου.

Αν οι Αλβανοί πρόμαχοι της αυτονομίας ευλαβούνταν την αυτονομία τους, θα περιόριζαν τις ορέξεις τους από περιφέρεις αγνώς Ηπειρωτικές, διευκολύνοντας έτσι στο μέλλον τις σχέσεις καλής γειτονίας μετά της Ηπείρου. Γιατί προπάντων από τους Ηπειρώτες μπορούν να αναμένουν ειλικρινή ενίσχυση στην πολιτική τους σταδιοδρομία μεταξύ των Βαλκανικών Κρατών. Έχουμε την τιμή να διατελούμε της Δικής σας Εξοχότητας ταπεινότατοι και θεράποντες».

Η ιερά μονή Τερμπουκίου σήμερα

Το ψήφισμα

Χάρη των κατά συνέπεια ιδιοτελών σκοπών, των εκδηλωμένων τάσεων από Δυνάμεις με σκοπό την κατάπνιξη παντός Εθνικού μας αισθήματος και τη υπαγωγή μας, κατόπιν κεκτημένης αιωνόβιου ελευθερίας, σε ζυγό πολύ χειρότερο του Τουρκικού, συνερχόμαστε σήμερα την 16η του μηνός Ιουνίου του έτους 1913 και ημέρα της εβδομάδος Κυριακή στη Μονή Τερμπουκίου δια αντιπροσωπειών σε κοινή συνεδρία, άπαντα τα χριστιανικά χωριά των τμημάτων της Ρίζας και Ζαγοριάς της επαρχίας Τεπελενίου, με πλήρη συναίσθηση του λάκκου που υποσκάπτεται για εμάς και της καταστάσεως παντός φυσικού ανθρωπίνου δικαίου, ομοφώνως αποφασίζομε τα εξής:

1. Προς υπεράσπιση των εθνικών μας δικαίων και της πολιτικής μας αποκατάστασης να μην κρατήσουμε και την τελευταία ρανίδα του αίματός μας, παρακαλούμε την Σεβαστή Ελληνική Κυβέρνηση, όπως οπλίσει τους από είκοσι μέχρι σαράντα ετών ηλικίας παρόντας άρρενες των τμημάτων της Ρίζας και Ζαγοριάς και να αποστείλει από δύο αξιωματικούς σε καθένα από τα δυο τμήματα, για τουλάχιστον από ένα μήνα, ούτως ώστε να εκγυμνάσουν τους ανωτέρω νέους στα κέντρα αυτών των τμημάτων και με τον όρο πώς κάθε δαπάνη και διατροφή, ένδυση, υπόδηση και κατάλυμα αυτών και να τους εκγυμνάσει στα διάφορα Κέντρα των Υποδιοικήσεων και Διοικήσεων επί ορισμένες ώρες, χωρίς να επιβαρυνθεί από εκείνους το Δημόσιο Ταμείο.

2. Επειδή οι αδελφοί μας Μουσουλμάνοι ένεκα της αμάθειάς τους εύκολα σαγηνεύονται και ασυνείδητα καθίστανται όργανα των εχθρών της Εθνικότητος και Πατρίδας μας, παρακαλούμε όπως διαταχθεί ο άμεσος αφοπλισμός τους στα καταληφθέντα από τον Ελληνικό στρατό Μουσουλμανικά χωριά.

3. Όλη η επαρχία του Τελενίου να καταληφθεί εγκαίρως από τον Ελληνικό Στρατό, παρακαλούμε τη Σεβαστή Κυβέρνηση, όπως διατάξει να ανασυσταθεί ο σταθμός στη θέση «Κιάφα Μυρίτσα» απέναντι του Αώου ποταμού, για να εξασφαλισθεί η τάξη και η ησυχία και να ευοδωθούν οι συναλλαγές του λαού.

Εκλέγουμε πενταμελή επιτροπή αποτελούμενη από τους κ.κ. Βασιλείου Κ. Ντίλιου, εκ Λαμπόβου, Πέτρου Χαρίτου, εκ Νίβανης, Θωμά Χατζηβασιλείου, εκ Μικράς Τσέτας Λαμπόβου, Θεοδοσίου Μαρκοπούλου εκ Λέκλης και Αναστασίου Γιάσσου εκ Σιέπερης και τους εξουσιοδοτούμε όπως τηλεγραφικώς επιδώσουν το παρόν ψήφισμα στο Σεβαστό Πρόεδρο της Κυβερνήσεως.

Η επιτροπή, επιτελούσα αυτό το επιβεβλημένο αδελφικό καθήκον, απευθύνει δια των Ελληνικών εφημερίδων και δια των φυλλαδίων συνταγμένων στην Αλβανική, εκ μέρους των δύο τμημάτων προς τους αδελφούς μας Μουσουλμάνους, εκθέτοντας και αναπτύσσοντας σ' αυτούς τους δόλιους σκοπούς των δήθεν ενδιαφερόμενων για την Αλβανία Δυνάμεων και το βάθρο στο οποίο την οδηγούν οι αργυρώνητοι (πουλημένοι) ψευδοπατριώτες, οι οποίοι θεωρούν ευτυχία τον αδελφοκτόνο αλληλοσπαραγμό.

Εν τη Ιερά Μονή Τερμπουκίου 16 – 6 – 1913.
Οι αντιπροσωπείες των χωριών τμήματος Ρίζας και Ζαγοριάς

Ακολουθούν υπογραφές.

Πηγή: Γ. Α. Δρίνου, Χρονικά του Βορειοηπειρωτικού Αγώνος 1914, Αθήνα 1966.


Σχόλια

Προσθήκη σχολίου