Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (NATO), Μαρκ Ρούτε, αναμένεται να αξιοποιήσει την επίσκεψή του στην Πρίστινα στις 11 Μαρτίου, για να προσφέρει εγγυήσεις ότι το ευρωπαϊκό απόσπασμα εντός της αποστολής της συμμαχίας στο Κόσοβο, KFOR, θα παραμείνει εκεί, ανεξαρτήτως πιθανών μετακινήσεων των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων.

Αυτό αναφέρει ο Ιβάν Βέιβοντα, ερευνητής στο Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών στη Βιέννη, τονίζοντας ότι η επίσκεψη του Ρούτε στο Κόσοβο είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένης της γεωπολιτικής κατάστασης, της νέας αμερικανικής διοίκησης, της συνέχισης του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και των φημών – βάσιμων ή μη – ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επανεξετάζουν τη θέση τους στο ΝΑΤΟ.

«Πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι, όπως λένε οι Αμερικανοί, υπάρχουν ακόμα εκκρεμότητες στα Βαλκάνια», σημειώνει ο Βέιβοντα σε συνομιλία με το Radio Free Europe.

Το ζήτημα της επανεξέτασης της αμερικανικής θέσης στην Ευρώπη ήρθε στο προσκήνιο μετά από δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, τον Φεβρουάριο, ο οποίος ανέφερε ότι οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να αναμένουν ότι η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην ήπειρο θα είναι διαρκής, καλώντας τους να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες.

Παρόμοια θέση έχει εκφράσει και ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο η Ευρώπη είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, που αφορά την αμοιβαία άμυνα.

Οι ΗΠΑ διατηρούν περίπου 100.000 στρατιώτες στην Ευρώπη, εκ των οποίων 600 βρίσκονται στο Κόσοβο, ως μέρος της δύναμης KFOR, η οποία συνολικά αριθμεί περίπου 4.600 μέλη.

Το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας δήλωσε πρόσφατα στο Radio Free Europe ότι δεν υπάρχει καμία σχεδιαζόμενη αλλαγή στη στρατιωτική τους παρουσία.

Ο Βέιβοντα επίσης δεν πιστεύει ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα αποχωρήσουν από το Κόσοβο τουλάχιστον στους επόμενους έξι μήνες. Υποστηρίζει ότι η KFOR θα μπορούσε να λειτουργήσει σταθερά ακόμη και χωρίς την αμερικανική παρουσία.

Ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, δήλωσε πρόσφατα ότι η σταθερότητα στο Κόσοβο, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στη Σερβία είναι προς το συμφέρον όλων των μελών της συμμαχίας και ότι δεν βλέπει λόγο να πιστεύει ότι θα υπάρξει δραματική αλλαγή στη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ.

Η επίσκεψη του Ρούτε στο Κόσοβο πραγματοποιείται μετά την επίσκεψή του στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη στις 10 Μαρτίου, όπου διαβεβαίωσε ότι η συμμαχία δεν θα επιτρέψει να τεθεί σε κίνδυνο η ειρήνη που επιτεύχθηκε με μεγάλες δυσκολίες.

«Δεν βρισκόμαστε στο 1992 και δεν θα επιτρέψουμε να δημιουργηθεί κενό ασφαλείας. Γνωρίζω ότι η EUFOR [η δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης] είναι πλήρως προετοιμασμένη να διασφαλίσει ένα σταθερό περιβάλλον ασφαλείας», δήλωσε ο Ρούτε, αναφερόμενος στην περίοδο έναρξης του πολέμου στη Βοσνία.

Τόνισε επίσης ότι το ΝΑΤΟ υποστηρίζει πλήρως την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Βοσνίας και ότι η Συμφωνία του Ντέιτον – η οποία έβαλε τέλος στις συγκρούσεις το 1995 – αποτελεί το θεμέλιο που πρέπει να γίνει σεβαστό.

Στις 7 Μαρτίου, η EUFOR ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει προσωρινά τη δύναμή της στη Βοσνία, ως προληπτικό μέτρο, λόγω της αύξησης των εντάσεων. Η αποστολή της ΕΕ στη χώρα αριθμεί περίπου 1.000 μέλη και αντικατέστησε τη δύναμη SFOR του ΝΑΤΟ το 2004.

Το Κόσοβο επιδιώκει την ένταξή του στο ΝΑΤΟ και οι ηγέτες του ζητούν συχνά την επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας.

Αν και η πορεία προς την ένταξη ενδέχεται να είναι μακρά – δεδομένου ότι ορισμένα κράτη-μέλη δεν αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου – ο Βέιβοντα τονίζει τη σημασία της συνεργασίας με τους συμμάχους και καλεί τις βαλκανικές χώρες, ιδιαίτερα το Κόσοβο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, να επιδείξουν προθυμία για διάλογο.

«Θυμόμαστε τα λόγια του πρώην υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζιμ Ο’Μπράιαν, ο οποίος είχε πει ότι “όποιος δεν συνεργάζεται με τους συμμάχους, δεν θα προχωρήσει”. Αυτή η προειδοποίηση ισχύει και σήμερα: αν το Κόσοβο θέλει να ενισχύσει τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ και τη νέα διοίκηση, πρέπει να ακούσει προσεκτικά, όπως και ολόκληρη η περιοχή», υπογραμμίζει ο Βέιβοντα.

Υπενθυμίζει επίσης την επίσκεψη του πρώην διευθυντή της CIA, Γουίλιαμ Μπερνς, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες, προειδοποίησε τους ηγέτες της Πρίστινας, του Βελιγραδίου και του Σαράγεβο να αποφύγουν την κλιμάκωση των εντάσεων.

«Ίσως το μήνυμα ήταν να μην λαμβάνονται μονομερείς αποφάσεις και, εφόσον είναι απαραίτητες, να γίνονται σε συντονισμό με τους συμμάχους», σημειώνει ο Βέιβοντα.

Παρότι η KFOR αποτελεί την τρίτη εγγύηση ασφαλείας στο Κόσοβο, η παρουσία της θεωρείται ζωτικής σημασίας, ειδικά στο βόρειο τμήμα της χώρας, όπου περιπολεί στα σύνορα με τη Σερβία.

Ο πρώην διοικητής των Δυνάμεων Ασφαλείας του Κοσόβου (FSK), Καντρί Καστράτι, δήλωσε πρόσφατα ότι η χώρα δεν είναι ακόμη σε θέση να αμυνθεί από μόνη της, παρά το γεγονός ότι οι FSK βρίσκονται στη διαδικασία μετασχηματισμού τους σε τακτικό στρατό και έχουν αυξήσει τις αμυντικές τους δαπάνες.

Ο προϋπολογισμός για το Υπουργείο Άμυνας του Κοσόβου για το 2025 θα ανέλθει στα 207,8 εκατομμύρια ευρώ, αυξημένος κατά 54 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το προηγούμενο έτος.