Η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση μετασχηματισμού, καθώς από παραδοσιακές περιοχές χαμηλού κόστους παραγωγής εξελίσσονται σε δυναμικά κέντρα καινοτομίας και τεχνολογίας.

Αυτή η μετάβαση δεν αποτελεί μια απλή οικονομική μεταρρύθμιση, αλλά έναν βαθύ μετασχηματισμό που περιλαμβάνει τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού και την προσαρμογή των οικονομικών πολιτικών σε ένα διαρκώς ανταγωνιστικό παγκόσμιο περιβάλλον.

Ενώ οι ανεπτυγμένες οικονομίες αντιμετωπίζουν προκλήσεις ανάπτυξης και γεωπολιτικές εντάσεις, οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης διαφοροποιούν τις οικονομίες τους, επενδύοντας σε τεχνολογία και ψηφιοποίηση. Ο κλάδος της πληροφορικής, η παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας και η τεχνολογική καινοτομία βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της αλλαγής.

Η μεταστροφή αυτή ανταποκρίνεται στις παγκόσμιες πιέσεις, όπως οι εμπορικές εντάσεις και η αναδιάρθρωση των αλυσίδων εφοδιασμού. Σε αυτό το νέο περιβάλλον, οι επενδυτές επαναξιολογούν τις στρατηγικές τους, ενώ οι χώρες ανταγωνίζονται για την προσέλκυση επενδύσεων, βελτιώνοντας το επενδυτικό τους κλίμα και εκσυγχρονίζοντας τη δημόσια διοίκηση.

Σε αυτόν τον αγώνα, η Αλβανία μένει πίσω. Παρότι οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) είναι υψηλές, η δομή τους δεν είναι βιώσιμη, καθώς στηρίζονται κυρίως στην ανάπτυξη του τουρισμού και των ακινήτων. Το 2024, επενδύθηκαν 270 εκατομμύρια ευρώ σε αυτούς τους τομείς, ενώ η μεταποίηση και η καινοτομία παραμένουν περιθωριοποιημένες.

Η οικονομία της Αλβανίας χρειάζεται διαφοροποίηση. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του φθηνού εργατικού δυναμικού έχει χαθεί, και η χώρα δεν έχει επενδύσει ουσιαστικά σε σύγχρονες αλυσίδες παραγωγής, όπως συνέβη στην Κεντρική Ευρώπη.

Μοναδική πρόοδος έχει σημειωθεί στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά η χώρα παραμένει πίσω στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Γείτονες όπως η Σερβία και η Βόρεια Μακεδονία έχουν προσελκύσει μεγάλες βιομηχανίες και έχουν επενδύσει στη τεχνολογική εκπαίδευση, ενώ η Αλβανία υστερεί και στην ποιότητα του εργατικού δυναμικού, όπως δείχνει η επιδείνωση της θέσης της στις αξιολογήσεις PISA.

Για να επιτύχει πραγματική ανάπτυξη, η Αλβανία πρέπει να επενδύσει στην εκπαίδευση και να προσαρμόσει τη δομή της οικονομίας της στις παγκόσμιες τάσεις. Μόνο έτσι μπορεί να ανακόψει το κύμα μετανάστευσης και να αξιοποιήσει το ανθρώπινο κεφάλαιό της, ακολουθώντας το παράδειγμα των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.