Η συμφωνία Ράμα - Μελόνι βρίσκεται υπό δικαστική εξέταση, καθώς αναμένεται η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το αν η Ιταλία μπορεί να εξετάζει αιτήσεις ασύλου εκτός των συνόρων της ΕΕ.

Την Τρίτη 28 Ιανουαρίου 2025, στις 7:30 το πρωί, το ιταλικό πλοίο Cassiopeia κατέπλευσε στο λιμάνι του Σενγκίν στη Λέζα της Αλβανίας, μεταφέροντας 49 μετανάστες. Αυτοί διασώθηκαν από το ιταλικό ναυτικό σε διεθνή ύδατα κοντά στη Λαμπεντούζα, κατά την προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη. Όταν το πλοίο έφτασε στο λιμάνι, δεν ήταν σαφές αν οι μετανάστες θα έμεναν στην Αλβανία.

Πέντε από αυτούς επέστρεψαν αμέσως στην Ιταλία, καθώς οι αρχές διαπίστωσαν ότι τέσσερις ήταν ανήλικοι και ένας ενήλικας αναγνωρίστηκε ως θύμα εμπορίας ανθρώπων. Οι υπόλοιποι, κυρίως άνδρες από Μπαγκλαντές, Αίγυπτο, Γκάμπια και Ακτή Ελεφαντοστού, μεταφέρθηκαν στον καταυλισμό του Γκιάντρ, μια πρώην στρατιωτική βάση στη βορειοδυτική Αλβανία, όπου οι αιτήσεις ασύλου τους εξετάστηκαν με ταχείες διαδικασίες.

Την Πέμπτη 29 Ιανουαρίου, το Εφετείο της Ρώμης απέρριψε τις αιτήσεις ασύλου 43 μεταναστών, οι οποίοι είχαν επτά ημέρες για να ασκήσουν έφεση. Ωστόσο, τρεις ημέρες αργότερα, άλλο ιταλικό δικαστήριο αποφάσισε ότι οι 43 αυτοί μετανάστες έπρεπε να μεταφερθούν πίσω στην Ιταλία.

Αυτή ήταν η δεύτερη αποτυχία της συμφωνίας μεταξύ Ιταλίας και Αλβανίας, μετά την επιστροφή 16 αιτούντων άσυλο τον Οκτώβριο και άλλων 7 στις αρχές Νοεμβρίου. Οι ιταλοί δικαστές εφάρμοσαν απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιοσύνης, σύμφωνα με την οποία ένα κράτος δεν μπορεί να θεωρείται ασφαλές εάν ορισμένα τμήματά του δεν είναι ασφαλή ή εάν κινδυνεύουν ευάλωτες ομάδες, όπως πολιτικοί αντιφρονούντες και ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.

Η συμφωνία Ιταλίας - Αλβανίας, που υπογράφηκε το 2023, προέβλεπε φιλοξενία μεταναστών στην Αλβανία έως τέσσερις εβδομάδες και διαχείριση έως 3.000 αιτούντων άσυλο ταυτόχρονα, με ετήσια δυναμικότητα 36.000 ατόμων. Η κυβέρνηση Μελόνι προσπάθησε να διασώσει τη συμφωνία, αναθεωρώντας τη λίστα των «ασφαλών χωρών» για επιστροφές.

Στην Αλβανία, η τοπική κοινότητα του Γκιάντρ αρχικά είδε θετικά την ίδρυση του καταυλισμού, καθώς προσέφερε θέσεις εργασίας. Ωστόσο, η χαμηλή πληρότητα του καταυλισμού είχε ως αποτέλεσμα οι περισσότερες από αυτές να χαθούν. Παρόλα αυτά, ορισμένοι κάτοικοι εξακολουθούν να στηρίζουν το εγχείρημα, ενώ ακτιβιστές συνεχίζουν να διαμαρτύρονται για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών.

Η Αλβανία, που ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για ένταξη στην ΕΕ τον Οκτώβριο του 2024, δείχνει πρόθυμη να συνεργαστεί με τις ευρωπαϊκές αρχές στη διαχείριση της μετανάστευσης.