Οι τροποποιήσεις στον νόμο για τις "στρατηγικές επενδύσεις" στην Αλβανία προβλέπουν την κατάργηση των τομεακών περιορισμών για την απόκτηση του αντίστοιχου καθεστώτος, γεγονός που, σύμφωνα με την αντιπολίτευση, θα αξιοποιηθεί για την ανέγερση πύργων.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παραγωγικών Δραστηριοτήτων και Περιβάλλοντος ενέκρινε τη Δευτέρα, επί της αρχής, τις νομοθετικές τροποποιήσεις στον νόμο για τις στρατηγικές επενδύσεις. Αυτές περιλαμβάνουν την παράταση της εφαρμογής του νόμου έως τον Δεκέμβριο του 2026, την ένταξη επιπλέον τομέων εκτός των προτεραιοποιημένων και τη μεταφορά της αρμοδιότητας παραχώρησης των ακτών, ποταμών και λιμνών για χρήση ως παραλιακές εγκαταστάσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο στην Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων.

Οι αλλαγές, που προτάθηκαν από τη σοσιαλίστρια βουλευτή Πρανβέρα Ρεσουλάι, έλαβαν στήριξη τόσο από κυβερνητικούς εκπροσώπους στην επιτροπή όσο και από το Υπουργικό Συμβούλιο μέσω επίσημου εγγράφου γνωμοδότησης προς το Κοινοβούλιο.

Η υφυπουργός Οικονομίας, Πολιτισμού και Καινοτομίας, Μπλέρτα Ράμα, δήλωσε πως η πρωτοβουλία είναι πλήρως ευθυγραμμισμένη με το κυβερνητικό πρόγραμμα για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, η διευθύντρια του Αλβανικού Οργανισμού Ανάπτυξης Επενδύσεων (AIDA), Λάουρα Πλάκου, υποστήριξε την ανάγκη διεύρυνσης των τομέων, επισημαίνοντας ότι ο νόμος πρέπει να προσφέρει επενδυτικά κίνητρα σε κάθε κλάδο. Σύμφωνα με την ίδια, οι αιτήσεις εκτός των βασικών τομέων θα απαιτούν ελάχιστο επενδυτικό κεφάλαιο 50 εκατομμυρίων ευρώ.

Βάσει του νέου νομοσχεδίου, όσοι επενδυτές δραστηριοποιούνται εκτός των προτεραιοποιημένων τομέων θα μπορούν να αποκτήσουν το καθεστώς του "στρατηγικού επενδυτή" υπό ειδική διαδικασία, αρκεί η συνολική επένδυσή τους να ανέρχεται τουλάχιστον σε 50 εκατομμύρια ευρώ.

Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, οι νέες τροποποιήσεις χαρακτηρίζονται ως καταχρηστικές και διεφθαρμένες, διότι επιτρέπουν σε κατασκευαστικές εταιρείες να αποκτήσουν το καθεστώς στρατηγικού επενδυτή. Ο βουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος, Χελιντόν Μπουσάτι, υποστήριξε πως η νέα ρύθμιση αφορά αποκλειστικά την οικοδομική δραστηριότητα, τομέα που μέχρι τώρα δεν είχε ενταχθεί στον νόμο. Αναρωτήθηκε, επίσης, γιατί το κράτος πρέπει να παρέχει προνόμια σε όσους κατασκευάζουν πύργους στα Τίρανα, τους οποίους μεταπωλούν σε πολλαπλάσια της κατασκευαστικής τους αξίας.

Ο συνάδελφός του, Λεφτέρ Γκεστένια, κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι αφαιρεί τους περιορισμούς, επιτρέποντας την είσοδο οποιουδήποτε στο επενδυτικό πρόγραμμα, χαρακτηρίζοντας τον νόμο έναν από τους πιο διεφθαρμένους που έχει εφαρμοστεί, κάτι που, όπως τόνισε, έχει επισημάνει και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η AIDA δικαιολογεί την παράταση της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων με την ύπαρξη 18 επενδυτικών σχεδίων υπό αξιολόγηση. Ο αρχικός νόμος είχε ισχύ έως τον Δεκέμβριο του 2024, έπειτα από την αμφιλεγόμενη παράταση που εγκρίθηκε τον Μάρτιο του προηγούμενου έτους, ύστερα από πρόταση του βουλευτή Εντουάρντ Σάλσι.

Ο νόμος, που θεσπίστηκε το 2015 ως προσωρινό μέτρο, έχει επανειλημμένα προκαλέσει αντιπαραθέσεις λόγω των τρόπων εφαρμογής του και του περιορισμένου κύκλου ωφελούμενων. Οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν πως έχει κυρίως ευνοήσει μια μικρή ομάδα ολιγαρχών και έχει οδηγήσει σε παραβίαση ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, εντείνοντας κοινωνικές συγκρούσεις.

Οι αποφάσεις της Επιτροπής Στρατηγικών Επενδύσεων, που τελεί υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Έντι Ράμα, έχουν προσφέρει σε στρατηγικούς επενδυτές εκατοντάδες εκτάρια δημόσιας γης μέσω συμβάσεων μίσθωσης με συμβολικό αντίτιμο 1 ευρώ, καθώς και πρόσβαση σε υποδομές όπως ηλεκτροδότηση και ύδρευση.

Αν και ο αρχικός στόχος του νόμου ήταν η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, στην πράξη έχει ωφελήσει κυρίως Αλβανούς επιχειρηματίες με στενές σχέσεις με την κυβέρνηση ή το Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Η πιο αμφιλεγόμενη υπόθεση αφορά την απονομή του καθεστώτος "στρατηγικού επενδυτή" στον επιχειρηματία Αρτάν Γκάτσι, σύζυγο της σοσιαλίστριας βουλευτού Όλτα Τζάτσκα. Η απόφαση της κυβέρνησης να του παραχωρήσει παραθαλάσσιες εκτάσεις έχει εγείρει ανησυχίες για σύγκρουση συμφερόντων και εύνοια προς άτομα με πολιτικές διασυνδέσεις.