Η Αλβανία βρίσκεται αντιμέτωπη με την άμεση ανάγκη βελτίωσης της χρηματοδότησης του τομέα της εκπαίδευσης και μιας δικαιότερης κατανομής των πόρων, σύμφωνα με ειδική ανάλυση της UNESCO για την εκπαίδευση στη χώρα, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα.

Η ανάλυση αποκάλυψε αδυναμίες στη διαχείριση του τομέα, ιδίως όσον αφορά τη μείωση της χρηματοδότησης, η οποία έχει υποχωρήσει σε σχέση με το ΑΕΠ και τις συνολικές κρατικές δαπάνες κατά την τελευταία δεκαετία.

Σύμφωνα με την UNESCO, το 2010 οι δαπάνες για την εκπαίδευση αντιστοιχούσαν στο 12% του κρατικού προϋπολογισμού και στο 3,5% του ΑΕΠ. Το 2021, οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση περιορίστηκαν στο 9,8% του συνολικού προϋπολογισμού και στο 3,1% του ΑΕΠ. Στα επόμενα τρία χρόνια, σύμφωνα με εσωτερικά στοιχεία, οι αναλογίες αυτές επιδεινώθηκαν περαιτέρω.

«Η ενίσχυση των πόρων για την εκπαίδευση είναι κρίσιμη για να αντιμετωπίσει η Αλβανία τις προκλήσεις του μέλλοντος και να διασφαλίσει ότι όλα τα παιδιά θα έχουν πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση, ικανή να ανταποκριθεί στις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες της οικονομίας», αναφέρει η έκθεση.

Τα έσοδα της κυβέρνησης ανήλθαν στο 28% του ΑΕΠ το 2022, σημειώνοντας αύξηση κατά την τελευταία δεκαετία. Οι συνολικές δαπάνες αντιστοιχούσαν στο 32% του ΑΕΠ, με έμφαση στην κοινωνική προστασία και τις κεφαλαιουχικές δαπάνες, οι οποίες αποτελούν το 22% του προϋπολογισμού.

Η UNESCO επισημαίνει ότι οι κυβερνητικές δαπάνες για την εκπαίδευση έφτασαν τα 59,1 δισεκατομμύρια λεκ το 2021, ποσό που αντιστοιχεί στο 3,1% του ΑΕΠ, επίπεδο χαμηλότερο σε σύγκριση με άλλες χώρες των Βαλκανίων.

Επιπλέον, η έκθεση τονίζει ότι οι μισθοί των εκπαιδευτικών είναι αντίστοιχοι με αυτούς του τεχνικού προσωπικού υποστήριξης και σημαντικά χαμηλότεροι από τους μισθούς άλλων επαγγελματιών, καθώς και από τους μισθούς εκπαιδευτικών σε γειτονικές χώρες. Παράλληλα, η μείωση του αριθμού των μαθητών έχει αυξήσει το κόστος ανά μαθητή, χωρίς όμως να συνοδεύεται από ανάλογη ανακατανομή των πόρων.

Το κόστος διαχείρισης μιας τάξης κυμαίνεται από 1,3 εκατομμύρια λεκ ετησίως για τις τάξεις προσχολικής εκπαίδευσης έως 3,1 εκατομμύρια λεκ για την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ωστόσο, στη βασική εκπαίδευση, η μείωση του αριθμού των μαθητών δεν έχει συνοδευτεί από αντίστοιχη μείωση των πόρων, όπως επισημαίνει η UNESCO.

Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης ότι, με τη διαδικασία αποκέντρωσης που ξεκίνησε το 2015, η διαχείριση του σχολικού δικτύου έχει κατανεμηθεί μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και Αθλητισμού, που είναι υπεύθυνο κυρίως για τους εκπαιδευτικούς και την εποπτεία, και των τοπικών αρχών, που διαχειρίζονται τις υποδομές και τις καθημερινές λειτουργίες των σχολείων. Ωστόσο, αυτή η κατανομή αρμοδιοτήτων δεν έχει λειτουργήσει αποτελεσματικά, επηρεάζοντας αρνητικά τον εκπαιδευτικό τομέα της χώρας.