Σύμφωνα με την Ανώτατη Αρχή Ελέγχου, τα τελευταία τέσσερα χρόνια το συνολικό οικονομικό κόστος από τις παρατυπίες στις διαδικασίες δημοσίων διαγωνισμών ανέρχεται στα 2,55 δισεκατομμύρια ευρώ, ένα βάρος που επωμίζονται οι πολίτες. Από τότε που η Αλβανία ξεκίνησε τη διαδικασία ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης, η έλλειψη ανταγωνισμού στις δημόσιες προμήθειες αποτελεί μία από τις διαρκείς επικρίσεις διεθνών οργανισμών, κάτι που αντανακλάται και στην τελευταία έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για την ανάλυση αυτής της προβληματικής κατάστασης στις διαδικασίες δημοσίων προμηθειών, αξίζει να ανατρέξουμε στις εκθέσεις της Ανώτατης Αρχής Ελέγχου. Σε αυτές καταγράφεται ότι, μόνο την τελευταία τετραετία, οι παρατυπίες στους διαγωνισμούς κόστισαν συνολικά 2,55 δισ. ευρώ, κόστος που μεταφέρεται στους πολίτες.

Η πλατφόρμα "Vetting" ανέλυσε τις διαδικασίες με τις υψηλότερες οικονομικές αξίες για την περίοδο 2020-2023, αποκαλύπτοντας ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν υπήρχε ανταγωνισμός, καθώς εταιρείες αποκλείστηκαν ή συμμετείχε μόνο μία εταιρεία.

Σύμφωνα με τον ειδικό στις δημόσιες προμήθειες, Muharrem Çakaj, ο τομέας των δημοσίων προμηθειών αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Όπως δήλωσε στη "Vetting", «οι διαδικασίες δημοσίων προμηθειών στην Αλβανία πάσχουν τόσο σε ποιότητα όσο και στη λήψη αποφάσεων από τα αρμόδια όργανα».

Τα προβλήματα στους διαγωνισμούς έχουν οδηγήσει στη δημιουργία συνθηκών μονοπωλίων με τη χρήση δημόσιων πόρων, όπως επισημαίνουν πολιτικοί φορείς. Ο Adriatik Lapaj, πρόεδρος της πολιτικής κίνησης "Shqipëria bëhet", δήλωσε: «Οι επενδύσεις θα έπρεπε να κατανεμηθούν και οι διαγωνισμοί να καταλήγουν σε διάφορες εταιρείες. Αν και υπάρχουν 6.000 κατασκευαστικές εταιρείες στην Αλβανία, μόνο 5-10 από αυτές κερδίζουν την πλειοψηφία των δημόσιων έργων, κάτι που δείχνει ξεκάθαρα τη μονοπώληση της αγοράς».

Σύμφωνα με τα δεδομένα της Open Data Albania, σημαντικό μέρος των 100 μεγαλύτερων διαγωνισμών που οργανώνονται από δημόσιους φορείς φέρει "κόκκινη σημαία". Αυτή αποδίδεται όταν σε έναν διαγωνισμό συμμετέχει μόνο μία εταιρεία ή όλες οι υπόλοιπες έχουν αποκλειστεί, με αποτέλεσμα η μόνη υποψήφια να κηρύσσεται νικήτρια.

Η έλλειψη ανταγωνισμού μοιάζει με διαγωνισμό όπου συμμετέχει μόνο ένας υποψήφιος, που κερδίζει αυτόματα. Σύμφωνα με τον Ilir Brashaj, αναλυτή δεδομένων στην οργάνωση "Qendresa Qytetare", στους διαγωνισμούς με μεγάλα χρηματικά ποσά, ο αριθμός των κατατεθειμένων προσφορών είναι σχετικά χαμηλός.