Η Αλβανία έχει αξιολογηθεί ως χώρα με χαμηλό κίνδυνο για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, σημειώνοντας σημαντική πρόοδο σε αυτούς τους τομείς. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ινστιτούτου της Βασιλείας, η Αλβανία κατατάσσεται με συνολική βαθμολογία 4,35, καταλαμβάνοντας την 36η θέση παγκοσμίως (ξεκινώντας από τη χώρα με τον χαμηλότερο κίνδυνο). Η θέση αυτή είναι σαφώς καλύτερη από πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Ουγγαρία, η Κροατία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, καθώς και χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Ιαπωνία και πολλές άλλες δικαιοδοσίες.

Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί οφείλεται κυρίως στα μέτρα που υιοθετήθηκαν από τη χώρα, ιδίως στο πλαίσιο της συμμόρφωσης με τις συστάσεις της FATF και του Moneyval, οι οποίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση, με βαρύτητα 65%. Η Αλβανία έχει βελτιώσει περαιτέρω το νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο (με τη συμμετοχή και διεθνών εμπειρογνωμόνων), το οποίο, αν και δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί πλήρως από τους εμπειρογνώμονες του Moneyval, αναμένεται να βελτιώσει τη θέση της χώρας στην κατάταξη.

Ο Δείκτης της Βασιλείας βασίζεται σε σύνθετη μεθοδολογία με 18 δείκτες, οργανωμένους σε πέντε κατηγορίες που αντιστοιχούν στους κύριους παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο ξεπλύματος χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν την ποιότητα του νομικού πλαισίου για την πρόληψη και καταστολή αυτών των δραστηριοτήτων, τη διαφθορά, τη διαφάνεια και τα χρηματοοικονομικά πρότυπα, τη λογοδοσία και διαφάνεια του δημόσιου τομέα, καθώς και τους νομικούς και πολιτικούς κινδύνους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το περασμένο έτος η Αλβανία εξήλθε από τη «γκρίζα λίστα» της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF), ενός διεθνούς φορέα που παρακολουθεί τις προσπάθειες για την πρόληψη του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Παρά τη θετική αξιολόγηση που παρουσιάζεται στην έκθεση του Ινστιτούτου της Βασιλείας, υπάρχουν σοβαρά επιχειρήματα που μπορούν να αμφισβητήσουν τη συγκεκριμένη κατάταξη της Αλβανίας ως χώρας με χαμηλό κίνδυνο για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Η πραγματικότητα στο έδαφος συχνά δείχνει μια διαφορετική εικόνα, καθώς η Αλβανία αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια προβλήματα που σχετίζονται με την οργανωμένη εγκληματικότητα, τη διαφθορά και το ξέπλυμα χρήματος.

Αρχικά, η Αλβανία κατατάσσεται συχνά υψηλά σε δείκτες εγκληματικότητας που σχετίζονται με ναρκωτικά, διακίνηση ανθρώπων και παράνομο εμπόριο. Η χώρα θεωρείται ένας από τους κύριους διαμετακομιστικούς κόμβους για τη διακίνηση ναρκωτικών από τη Νότια Αμερική προς την Ευρώπη, ενώ η παρουσία εγκληματικών δικτύων που συνδέονται με διεθνείς οργανώσεις θέτει υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα των μέτρων για την πρόληψη του ξεπλύματος χρήματος.

Παράλληλα, η διαφθορά στις δημόσιες υπηρεσίες και το δικαστικό σύστημα παραμένει σοβαρό πρόβλημα, επηρεάζοντας αρνητικά τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, η διαφθορά είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που διευκολύνουν το ξέπλυμα χρήματος, καθώς δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου τα παράνομα κέρδη μπορούν να «νομιμοποιηθούν» με σχετική ευκολία.

Επιπλέον, οι μεγάλες ροές παράνομου χρήματος από το εξωτερικό, συχνά μέσω του αδήλωτου χρηματοπιστωτικού συστήματος ή εικονικών επενδύσεων σε ακίνητα και τουριστικά έργα, υποδηλώνουν ότι η χώρα εξακολουθεί να είναι ευάλωτη σε τέτοιες δραστηριότητες. Οι «επενδύσεις» αυτές συχνά δεν ελέγχονται επαρκώς, γεγονός που δημιουργεί επιπρόσθετους κινδύνους.

Τέλος, αν και η Αλβανία βγήκε από τη «γκρίζα λίστα» της FATF, αυτό δε σημαίνει ότι έχει επιλύσει πλήρως τα προβλήματα. Η θετική αξιολόγηση μπορεί να αντανακλά κυρίως βελτιώσεις στο νομικό πλαίσιο και όχι την πραγματική εφαρμογή του, που συχνά αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση. Συνεπώς, η αξιολόγηση της χώρας ως χαμηλού κινδύνου ίσως δεν αντικατοπτρίζει πλήρως την πραγματικότητα.