Η χρηματοδότηση των εκλογικών εκστρατειών στην Αλβανία, ειδικά κατά τις τοπικές εκλογές του 2023, αναδεικνύει μια μεγάλη αντίθεση ανάμεσα στα δηλωμένα έξοδα των πολιτικών κομμάτων και την πραγματικότητα στον προεκλογικό αγώνα. Τα στοιχεία που δόθηκαν στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή εμφανίζουν δαπάνες που καλύπτονται κυρίως από συνδρομές μελών και κρατική χρηματοδότηση, ενώ στην πράξη οι εκστρατείες φαίνονται να έχουν κόστος πολύ υψηλότερο. Χιλιάδες εκδηλώσεις, δεκάδες διαφημιστικές αφίσες και τηλεοπτικές διαφημίσεις δείχνουν ότι τα δηλωμένα έξοδα είναι πολύ χαμηλότερα από την πραγματική δαπάνη.

Ένα δημοσίευμα του Βαλκανικού Δικτύου για Ερευνητική Δημοσιογραφία ανέφερε ότι τα πολιτικά κόμματα δηλώνουν 2,57 εκατομμύρια ευρώ για τη συγκεκριμένη εκστρατεία, με τα έξοδα να ανέρχονται περίπου στα 2,4 εκατομμύρια ευρώ. Όμως, σύμφωνα με αναλυτές, αυτές οι δηλώσεις δεν αντανακλούν την πραγματικότητα. Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν πως τα δηλωμένα ποσά είναι ασύγκριτα χαμηλότερα από τα πραγματικά έξοδα, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι μεγάλα κομματικά γεγονότα έχουν κόστος που υπερβαίνει ολόκληρο τον προϋπολογισμό που δηλώνεται.

Ο Εκλογικός Κώδικας της Αλβανίας επιβάλλει συγκεκριμένους περιορισμούς στη χρηματοδότηση των κομμάτων. Απαγορεύεται η χρηματοδότηση από ξένους φορείς και εταιρείες που έχουν λάβει δημόσιες χρηματοδοτήσεις άνω των 10 εκατομμυρίων λεκ την τελευταία τριετία, όπως επίσης και από ΜΜΕ ή άτομα που χρωστούν στο κράτος. Για τη διαφάνεια, τα κόμματα υποχρεούνται να αναφέρουν κάθε χρηματοδότηση άνω των 50.000 λεκ, ενώ ο νόμος προβλέπει και αναλυτικές οικονομικές καταστάσεις για κάθε εκλογική περίοδο. Ωστόσο, οι αναλυτές θεωρούν πως οι δηλώσεις αυτές δεν είναι πλήρεις και συχνά αφήνουν εκτός τις πραγματικές πηγές χρηματοδότησης.

Οι εκθέσεις δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εσόδων και εξόδων προέρχεται από τα τρία μεγαλύτερα κόμματα της χώρας. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, η Συμμαχία «Μαζί Κερδίζουμε» και το Δημοκρατικό Κόμμα συγκεντρώνουν συνολικά πάνω από το 78% των δηλωμένων εσόδων της εκστρατείας. Ενώ ο νόμος απαιτεί απόλυτη διαφάνεια, η πραγματικότητα διαφέρει. Τα κόμματα συχνά επιλέγουν να μην δηλώνουν πλήρως τις πηγές χρηματοδότησης, κάτι που μπορεί να συνδέεται με άτυπες, ανεπίσημες πηγές.

Οι δηλώσεις δαπανών για τα τηλεοπτικά και διαδικτυακά μέσα είναι επίσης προβληματικές. Μόνο έξι από τα κόμματα που συμμετείχαν στις εκλογές του Μαΐου του 2023 δήλωσαν έξοδα σε αυτό τον τομέα, με το Σοσιαλιστικό Κόμμα να δαπανά το μεγαλύτερο ποσό. Τα επίσημα ποσά για τηλεοπτικές διαφημίσεις ωστόσο φαίνεται να είναι πολύ χαμηλότερα από την πραγματική τους έκταση. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Βαλκανικού Δικτύου, τα κόμματα πρόβαλαν 16 ώρες διαφημίσεων σε 14 μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, με την πλειονότητα αυτών να καλύπτεται από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, ενώ το «Μαζί Κερδίζουμε» ακολουθούσε.

Αξιοσημείωτη είναι και η διαφορά στα έσοδα και τις δαπάνες μεταξύ των μεγάλων και των μικρών κομμάτων. Μικρότερα κόμματα, όπως το Εθνικό Μέτωπο και το Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας, δήλωσαν λιγότερο από το 0,02% των συνολικών εξόδων, ενώ τα τρία μεγαλύτερα κόμματα κάλυψαν πάνω από το 87% του συνολικού κόστους της προεκλογικής εκστρατείας. Αυτή η ανισότητα έχει ως αποτέλεσμα οι μικρότεροι υποψήφιοι να έχουν ελάχιστες δυνατότητες διαφημιστικής κάλυψης σε σύγκριση με τα κυρίαρχα κόμματα, δημιουργώντας μια άνιση προεκλογική εκστρατεία.

Ένα σημαντικό ζήτημα ανακύπτει από τη χρήση και την αναφορά των εξόδων για διαφήμιση σε υπαίθριους χώρους, όπως οι πινακίδες, οι οποίες γέμισαν τις πόλεις, αλλά δεν δηλώθηκαν από τα περισσότερα κόμματα. Οι αναλυτές θεωρούν πως η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή δεν έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να διασφαλιστεί η πλήρης διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων, καθώς η υποχρέωση δήλωσης των εξόδων είναι επί του παρόντος χαλαρή.

Με πληροφορίες από BIRN