Η πρόσφατη απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού στην Αλβανία, που απαγορεύει στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας (IA) την εκτέλεση ανασκαφών στις προστατευόμενες αρχαιολογικές ζώνες του Δυρραχίου, έχει προκαλέσει ανησυχία στους επιστήμονες του χώρου. Η απόφαση αυτή σχετίζεται με τη σύμβαση του 2020 μεταξύ του Υπουργείου, του Δήμου Δυρραχίου και του Αμερικανο-Αλβανικού Ιδρύματος για την Ανάπτυξη (AADF), η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη της ιστορικής περιοχής της πόλης μέσω της συνεργασίας με ιδιωτικές εταιρείες.

Οι κύριοι αρχαιολογικοί χώροι της πόλης, όπως το Ρωμαϊκό Αμφιθέατρο, τα βυζαντινά θερμά λουτρά, και το Μεσαιωνικό Φόρουμ, που εδώ και δεκαετίες ανασκάπτει το IA, θα μπορούσαν τώρα να περιέλθουν σε αποκλειστική διαχείριση ιδιωτών, γεγονός που ανησυχεί τους αρχαιολόγους.

Οι νέοι κανονισμοί της κυβέρνησης αφαιρούν το δικαίωμα του IA να διεξάγει αρχαιολογικές έρευνες, πράγμα που ενδέχεται να διακόψει πολυετείς προσπάθειες που έχουν φέρει στο φως σημαντικές πληροφορίες για την ιστορία του Δυρραχίου.

Η ανάθεση τέτοιων έργων σε ιδιώτες μπορεί να προκαλέσει αλλοίωση της αρχαιολογικής κληρονομιάς, καθώς η ιδιωτική διαχείριση δεν έχει συνήθως μακροχρόνια ερευνητικά κίνητρα, επικεντρώνεται κυρίως στο άμεσο οικονομικό όφελος και τον τουρισμό. Αντίθετα, οι αρχαιολογικές ανασκαφές του IA έχουν καθαρά επιστημονικό χαρακτήρα, προσφέροντας διαχρονικά νέα στοιχεία για την ιστορική εξέλιξη της περιοχής.

Τα μνημεία, ως σημαντικότατα πολιτιστικά σύμβολα, απαιτούν ειδικούς και λεπτομερείς χειρισμούς που μόνο η εξειδικευμένη έρευνα μπορεί να διασφαλίσει. Η εμπλοκή ιδιωτικών εταιρειών θα μπορούσε να περιορίσει την πρόσβαση των επιστημόνων σε πολύτιμες τοποθεσίες και να επηρεάσει αρνητικά τη γνώση για το αρχαίο και μεσαιωνικό παρελθόν.

Η κατάσταση αυτή αποτελεί πηγή έντονης αντιπαράθεσης στην αλβανική αρχαιολογική κοινότητα, καθώς οι επιστήμονες καλούν το Υπουργείο να αναθεωρήσει την πολιτική του, ώστε το IA να παραμείνει ο κύριος φορέας ερευνών στους προστατευόμενους χώρους. Επίσης, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η απόφαση έρχεται σε αντίθεση με τους ισχύοντες νόμους για την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, που προστατεύουν τα αρχαιολογικά μνημεία από την οικονομική εκμετάλλευση.