Στον ταραχώδη ανταγωνισμό της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων, η Αλβανία δεν έχει καταφέρει να λάμψει τις τελευταίες δεκαετίες.

Γεγονότα και στατιστικά στοιχεία την κατατάσσουν σχεδόν πάντα στον πάτο της λίστας.

Το κατά κεφαλήν εισόδημα το 2021 ήταν 32% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, αφήνοντας πίσω μόνο το Κοσσυφοπέδιο, με βελτίωση μόλις μία ποσοστιαία μονάδα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Για παράδειγμα, για τα Σκόπια, ο δείκτης βελτιώθηκε από 38% του μέσου όρου της ΕΕ σε 42% για την ίδια περίοδο.

Για τη Σερβία, ο δείκτης είναι 44%, για το Μαυροβούνιο, 48% (από 45% το 2020). Ακόμη και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη βρίσκεται μπροστά από την Αλβανία, με 33% του μέσου όρου της ΕΕ.

Ακόμη και στον άλλο δείκτη, αυτόν της Ατομικής Κατανάλωσης ανά Άτομο (AIC), που μετρά την κατανάλωση ανάλογα με την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης και το επίπεδο τιμών, η Αλβανία κατατάσσεται τελευταία, με 39% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο πέρυσι και πολύ χαμηλότερα από το 48% των υποψηφίων χωρών (εξαιρουμένης της Τουρκίας).

Ακόμη και στον ανταγωνισμό για την προσέλκυση επενδύσεων, η Αλβανία έχει συχνά χάσει. Ο Δείκτης Global Opportunities 2023 κατέταξε την Αλβανία ως τη λιγότερο ελκυστική χώρα στην περιοχή όσον αφορά τις ευκαιρίες που βλέπουν οι επενδυτές για να επενδύσουν.

Τα Σκόπια και η Σερβία κατάφεραν να προσελκύσουν εταιρείες, οι οποίες έφεραν επενδύσεις και γνώση προστιθέμενης αξίας. Ενώ τα Σκόπια έχουν ελεύθερες ζώνες και χαμηλότερους φόρους (η Αλβανία αύξησε τα φορολογικά έσοδα από το 2014).

Η Σερβία, η οποία έχει παρόμοιους φόρους με την Αλβανία, έχει καταφέρει να προσελκύσει επενδύσεις ειδικά στην πληροφορική. Σύμφωνα με έναν κυβερνητικό οδηγό για τον τομέα των πληροφοριών και της τεχνολογίας (ΤΠΕ), η Σερβία παράγει τώρα το 10% του ΑΕΠ της από τον τομέα των ΤΠΕ, συγκαταλέγοντας στους τέσσερις κορυφαίους εξαγωγικούς τομείς, μαζί με τον χάλυβα, τα αυτοκίνητα και τη γεωργία.

Η πιο σταθερή οικονομική ανάπτυξη έφερε επίσης υψηλότερα έσοδα στον προϋπολογισμό. Η Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο είναι οι δύο χώρες με τα χαμηλότερα έσοδα στον προϋπολογισμό, σε σχέση με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, κάτω από 30%, ενώ σε άλλες χώρες, ο δείκτης κυμαίνεται μεταξύ 30-40% του ΑΕΠ.

Το αναπτυξιακό μοντέλο της περιοχής, προσανατολισμένο στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας, σε αντίθεση με την Αλβανία, που εξακολουθεί να έχει ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα την ελεύθερη πτέρυγα του εργατικού δυναμικού και έχει προσανατολίσει το ελεύθερο κεφάλαιο κυρίως στις κατασκευές, έδωσε τη δυνατότητα στη Σερβία, τα Σκόπια, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη να έχουν μισθούς περίπου 40% υψηλότερους, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον κρατικό τομέα.

Είναι σαφές ότι το αλβανικό αναπτυξιακό μοντέλο δεν έχει καταφέρει να μεταφέρει υψηλούς μισθούς στην οικονομία. Όμως, σε αυτό που κάνει συνήθως η ζήτηση και η προσφορά, καθώς και η παραγωγικότητα του ανθρώπινου και χρηματοοικονομικού κεφαλαίου, η κυβέρνηση σπεύδει να αντιταχθεί.

Ο Αλβανός πρωθυπουργός υπόσχεται με «επαναστατικό» τρόπο ότι ο μέσος μισθός σε μια διετία θα πάει στα 900 ευρώ, κοντά στον μέσο όρο της περιοχής, αρχικά, αυξάνοντας την πίεση στον ιδιωτικό τομέα, μέσω της διοίκησης, για όσους ο πρωθυπουργός αποκαλεί καπιταλιστές, που «εκμεταλλεύονται τον απλό εργάτη».

Ωστόσο, η τελευταία ψηφοφορία έδειξε ότι ο στόχος δεν είναι να αυξηθεί ο μισθός της διοίκησης για να αυξηθεί η πίεση στην αγορά, ούτε βασίζεται στην ανάγκη περιορισμού της μετανάστευσης (νοσοκόμοι και απλοί γιατροί που βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο του μισθού φεύγουν μαζικά από τη χώρα), ούτε υπέρ αυτών που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό ούτε τιμαριθμική αναπροσαρμογή με τον πληθωρισμό.

Όλα αυτά έσκασαν σαν σαπουνόφουσκες και κατέληξαν σε μια απότομη αύξηση του πραγματικού μισθού των κορυφαίων θεσμών (προέδρου, πρωθυπουργού, βουλευτών, υπουργών) με πολλαπλή τιμαριθμική αναπροσαρμογή του πληθωρισμού, που ουσιαστικά βάθυνε τη διαφορά με το χαμηλότερα επίπεδα της διοίκησης και των δημοσίων υπαλλήλων, όπως γιατροί και δάσκαλοι, δείχνοντας ότι ο πραγματικά εκμεταλλευτικός καπιταλιστής είναι στην πραγματικότητα η αλβανική κυβέρνηση.

Τελικά, όλη η συζήτηση για τους μισθούς, όπως πάντα, παρήγαγε το αντίθετο από ό,τι αναμενόταν. Ίσως θα έπρεπε να είμαστε ήρεμοι για ένα πράγμα, οι βουλευτές και ο ψηλός θόλος του κράτους τουλάχιστον, δεν θα έχουν πλέον λόγο μετανάστευσης.