Έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που βρίσκονται στον προθάλαμο της ένταξης και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δοκιμάζονται για το πόσο έτοιμες είναι να χρησιμοποιήσουν σωστά το διεθνές δίκτυο ασφάλειας τροφίμων, βήμα αναγκαίο και για τη δημόσια υγεία του πληθυσμού τους αλλά και για την πρόσβαση των αγροτοδιατροφικών προϊόντων τους στις διεθνείς αγορές.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, μέσω του Περιφερειακού Γραφείου του για την Ευρώπη οργάνωσε πέρσι την διήμερο εργαστήριο στο Βελιγράδι της Σερβίας, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από τις αρμόδιες κρατικές αρχές των έξι χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, με στόχο να εξοικειωθούν, να κατανοήσουν και να εκπαιδευτούν στο πώς λειτουργεί το Διεθνές Δίκτυο Αρχών για την Ασφάλεια των Τροφίμων (INFOSAN).

Στο εργαστήριο συμμετείχαν 15 κυβερνητικοί αξιωματούχοι από υπουργεία υγείας, αρχές ασφάλειας τροφίμων και υπηρεσίες τροφίμων και κτηνιατρικών υπηρεσιών στην Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο. Και τα συμπεράσματα για την κατάσταση της ασφάλειας τροφίμων στις γειτονικές προς την Ελλάδα χώρες είναι χρήσιμα και για όσες επιχειρήσεις του αγροδιατροφικού τομέα έχουν συναλλαγές με τις χώρες αυτές.

Ορισμένα από τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα στα συστήματα διατροφικής ασφάλειας των έξι χωρών είναι τα εξής:

Αλβανία

Θετικά στοιχεία της αξιολόγησης είναι ότι διαφορετικοί φορείς συνεργάζονται στην ανταλλαγή πληροφοριών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και στην επικαιροποίηση των κανονισμών για τα τρόφιμα. Η εργαστηριακή υποδομή για τον έλεγχο τροφιμογενών παθογόνων και βαρέων μετάλλων είναι επαρκής. Στα αρνητικά στοιχεία περιλαμβάνονται το αδύναμο σύστημα ανάκλησης μη ασφαλών τροφίμων και η έλλειψη σχεδίου αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης για την διατροφική ασφάλεια.

Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Το σύστημα ασφάλειας των τροφίμων είναι κατακερματισμένο, υπάρχει ασαφής κατανομή ρόλων και ευθυνών και έλλειψη λειτουργικής πλατφόρμας για τη διαχείριση των πληροφοριών για την ασφάλεια των τροφίμων.

Κοσσυφοπέδιο

Στα δυνατά σημεία του είναι το νομικό πλαίσιο και η δομή του συστήματος ασφάλειας τροφίμων και πληροφορικής τεχνολογίας. Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη για κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού στην ασφάλεια των τροφίμων και στην ανταλλαγή πληροφοριών. Υπάρχει ανεπαρκής προϋπολογισμός και γραφειοκρατικές διαδικασίες στην ανταλλαγή πληροφοριών για ασφαλή τρόφιμα.

Μαυροβούνιο

Στα θετικά στοιχεία του περιλαμβάνεται το σύστημα επιτήρησης και παρακολούθησης, το οποίο καλύπτει τροφιμογενείς ασθένειες, κινδύνους για την ασφάλεια των τροφίμων και καθημερινή αναφορά μεταδοτικών ασθενειών. Όμως, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί άσκηση προσομοίωσης στη διαχείριση κρίσεων που αφορούν τρόφιμα και ζωοτροφές και να ενισχυθούν οι συνεργασίες με εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς και φορείς σε άλλες χώρες.

Σκόπια

Στα δυνατά σημεία ξεχωρίζει η ικανότητα αξιολόγησης των διατροφικών κινδύνων και ειδοποίησης του κοινού. Ωστόσο, απαιτείται ένα ολοκληρωμένο σύστημα επιτήρησης που θα επιτρέπει την έγκαιρη ανταλλαγή πληροφοριών.

Σερβία

Στα καλά σημεία περιλαμβάνονται η ισχύουσα νομοθεσία για την ασφάλεια των τροφίμων και οι δεσμοί με τους διεθνείς φορείς ασφάλειας τροφίμων (RASFF, INFOSAN, Παγκόσμιος Οργανισμό για την Υγεία των Ζώων, Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων -ECDC). Ως αδυναμίες καταγράφηκαν οι ασυντόνιστες απαντήσεις, η έλλειψη γραπτών διαδικασιών επικοινωνίας μεταξύ κτηνιατρικών και υγειονομικών υπηρεσιών και οι χωριστές βάσεις δεδομένων για τη δημόσια υγεία και τις κτηνιατρικές υπηρεσίες.

Ποια η σημασία αυτών των αξιολογήσεων; Μεταξύ 2011 και 2020, η αξία των εισαγωγών και των εξαγωγών σε καλλιέργειες και κτηνοτροφικά προϊόντα στα Δυτικά Βαλκάνια αυξήθηκε σημαντικά. Παρότι εκτός από τη Σερβία, οι άλλες πέντε χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είναι εισαγωγείς αγροδιατροφικών προϊόντων, τα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα τους είναι αυτά που κυρίως εξάγουν, κι ένα μέρος τους φτάνει σε όλες τις ευρωπαϊκές αγορές, επομένως και στην Ελλάδα. Η πλήρης συμμόρφωση των χωρών αυτών στις διεθνείς προδιαγραφές ασφάλειας τροφίμων και η ένταξή τους στο διεθνές δίκτυο ελέγχου και πρόληψης αφορά τη δημόσια υγεία όλης της Ευρώπης.