Η προώθηση ενεργειακών πρότζεκτ βρέθηκαν στο επίκεντρο των συζήτησεων Δένδια σε Βελιγράδι, Πρίστινα και Τίρανα την προηγούμενη βδομάδα

Η σύνδεση Βελιγραδίου, Πρίστινας και Τιράνων με τον διασυνδετήριο αγωγό Ελλάδας - Βουλγαρίας (IGB) που ξεκινά από την Αλεξανδρούπολη και η μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου από την πλωτή μονάδα στην Αλεξανδρούπολη και διαμέσου της Θεσσαλονίκης στα Σκόπια και από κει η προώθησή του στα υπόλοιπα Δυτικά Βαλκάνια βρέθηκαν, μεταξύ άλλων ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια με τους ομολόγους του στη Σερβία, το Κόσοβο και τα Τίρανα την προηγούμενη εβδομάδα.

Στο τραπέζι των συζητήσεων έπεσε και η προοπτική διασύνδεσης της Βαλκανικής με τον πετρελαιαγωγό που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τα Σκόπια ο οποίος αναμένεται να επαναλειτουργήσει σύντομα.

Πρόκειται για τρία βασικά ενεργειακά όπλα της χώρας μας τα οποία η Αθήνα θέλει να εκμεταλλευθεί προκειμένου να προχωρήσουν τα πρότζεκτ και να καταστεί η χώρα μας ενεργειακός κόμβος στην περιοχή αλλά και μια δύναμη ήπιας ισχύος. Να μετατραπεί δηλαδή η Ελλάδα σε ένα βασικό σημείο από το οποίο θα περνάνε διαφορετικοί ενεργειακοί πόροι για να διαφοροποιείται η Ευρώπη και να μην υπάρχει εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. «Όσο διακλαδώνεται αυτή η ιστορία αυξάνεται και ο γεωστρατηγικός ρόλος της χώρας μας», δηλώνουν έμπειροι αναλυτές.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να τρέξουν οι συγκεκριμένες ενεργειακές επενδύσεις είναι η διασφάλιση της ηρεμίας και ασφάλειας στην περιοχή, μια παράμετρος η οποία τέθηκε από την ελληνική πλευρά τόσο στη Σερβία όσο και στο Κόσοβο. Συμφωνήθηκε, μάλιστα, μεταξύ Δένδια και Βούτσιτς να πραγματοποιηθούν δύο τριμερείς συναντήσεις εντός του 2023 μεταξύ Ελλάδας-Σερβίας-Βόρειας Μακεδονίας και Ελλάδας-Σερβίας-Αλβανίας για να συζητηθούν όλα τα ανοιχτά ζητήματα της περιοχής.

Ο Νίκος Δένδιας συζήτησε με τους ομολόγους του όλα τα πιθανά σενάρια για την πρπαγματοποίηση των συγκεκριμένων ενεργειακών επενδύσεων όπως και τον τρόπο μεταφοράς του υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Θεσσαλονίκη προς το βορρά. Στόχος είναι να υπάρχει διαφοροποίηση των πηγών δεδομένου ότι το υγροποιημένο φυσικό αέριο προέρχεται μεταξύ άλλων από τις ΗΠΑ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος που δείχνουν οι Σέρβοι για τους διασυνδετήριους αγωγούς είναι και οι πρόσφατες δηλώσεις τον Σεπτέμβριο από τον πρώην Σέρβο ΥΠΕΞ Νίκολα Σελάκοβιτς στο Βελιγράδι ο οποίος υπογράμμισε ότι προτεραιότητα του Βελιγραδίου είναι η ενεργειακή διαφοροποίησή του. Ο Σέρβος Υπουργός Ενέργειας έχει ήδη επισκεφτεί τρεις φορές την Αλεξανδρούπολη και τα ενεργειακά πρότζεκτ που 'τρέχουν' στην περιοχή. Η σερβική στάση επιβεβαιώθηκε και στην τελευταία συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον νέο ομόλογό του Ίβιτσα Ντάσιτς με τους Σέρβους να δείχνουν ενδιαφέρον για τον πλωτό τερματικό σταθμό στην Αλεξανδρούπολη.

Με δεδομένο ότι η Σερβία δεν μπορεί πλέον να εισάγει ρωσικό πετρέλαιο μέσω του πετρελαιαγωγού «Janaf» λόγω του έκτου πακέτου κυρώσεων της ΕΕ από τις 5 Δεκεμβρίου αυξημένο είναι και το ενδιαφέρον για τον πετρελαιαγωγό Θεσσαλονίκης-Σκοπίων.

H ΒΑΡΔΑΞ ΑΕ, εταιρεία που λειτουργεί τον πετρελαιαγωγό που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τα Σκόπια, υπέβαλε αίτημα αρχές Δεκεμβρίου (6/12) στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Βόρειας Μακεδονίας, προκειμένου να λάβει άδεια για την επαναλειτουργία του αγωγού, ο οποίος από το 2013 παραμένει ανενεργός. Ο αγωγός έχει καθαριστεί -καθώς δεν χρησιμοποιείται πια για μεταφορά αργού- και σε περίπτωση επαναλειτουργίας του θα μεταφέρει στη Βόρεια Μακεδονία προϊόντα πετρελαιοειδών.

Επιθυμία του αμερικανικού και γερμανικού παράγοντα είναι ο πετρελαιαγωγός να κατευθυνθεί από κει προς το Κόσοβο, στέλνοντας ένα πολιτικό μήνυμα στήριξης στην Πρίστινα. Ενστάσεις, ωστόσο, για μια τέτοια εξέλιξη διατύπωσε η σερβική πλευρά στον Νίκο Δένδια, υπογραμμίζοντας στον Έλληνα υπουργό ότι ο συγκεκριμένος πετρελαιαγωγός θα πρέπει να κατευθυνθεί πρώτα προς το Βελιγράδι, λαμβάνοντας υπόψιν πρώτα τα οικονομικά κριτήρια.

Μια άλλη σημαντική ενεργειακή παράμετρος που συζητήθηκε είναι και το ζήτημα της ηλεκτρικής ενέργειας και της διασύνδεσης που θα γίνει μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου για μεταφορά ρεύματος μέσω υπόγειων καλωδίων από καθαρές πηγές ενέργειας. Ένα μέρος αυτής της ηλεκτρικής ενέργειας θα χρησιμοποιείται για βιομηχανική παραγωγή στην Ελλάδα και ένα μέρος θα εξάγεται προς το βορρά. Η Ελλάδα, άλλωστε ,έκανε εξαγωγή ρεύματος στέλνοντας σημαντικές ποσότητες το περασμένο καλοκαίρι προς την Βόρεια Μακεδονία, αποτελώντας ένα πρώτο πείραμα ενόψει περαιτέρω επενδύσεων στο συγκεκριμένο τομέα το οποίο θα απασχολήσει το επόμενο διάστημα Αθήνα και Βαλκάνια.

Πέρα από την προώθηση της ενεργειακής ατζέντας η ανησυχία της ελληνικής πλευράς για την έκρυθμη κατάσταση που επικρατεί στο βόρειο Κόσοβο ήταν ακόμη ένας άξονας του ταξιδιού Δένδια στην περιοχή. Ενδεικτικό της βαρύτητας που δίνει η ελληνική πλευρά στην αποκλιμάκωση της έντασης και στην επίλυση των ζητημάτων μεταξύ Βελιγραδίου-Πρίστινας είναι και η τοποθέτηση από το καλοκαίρι από τον κ. Δένδια ειδικής απεσταλμένης για τα Δυτικά Βαλκάνια της κ. Σοφίας Γραμματά. Η τελευταία ήταν παρούσα σε όλες τις συναντήσεις Δένδια σε Βελιγράδι και Πρίστινα. Η ελληνική πλευρά συντάσσεται πίσω από όλες τις προσπάθειες του Ειδικού Απεσταλμένου της ΕΕ για τον διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινα Μίροσλαβ Λάιτσακ και του Απεσταλμένου των ΗΠΑ για τα Βαλκάνια Γκάμπριελ Εσκομπάρ.

Η Κοσοβάρα υπουργός Εξωτερικών Ντονίκα Γκερβάλα Σβαρτς κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τον Νίκο Δένδια εξέφρασε ανοιχτά την επιθυμία της για ακόμη μεγαλύτερη ανάμειξη της Ελλάδας στην περιοχή, χαρακτηρίζοντας την μέχρι τώρα εμπλοκή της χώρας μας πολύτιμη. Ενδεικτικό της ελληνικής κινητικότητας στην περιοχή είναι και το γεγονός ότι ο κ. Δένδιας επισκέφτηκε την περιοχή τον Ιούνιο, ενώ, όπως είπε, η Κοσαβάρα ομόλογός του είναι ο μόνος ΥΠΕΞ που επισκέφτηκε τόσες πολλές φορές το Κόσοβο. Παρενέργεια της επίσκεψης Δένδια στο Κόσοβο είναι σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του ethnos.gr και η ανακοίνωση του Κοσοβάρου υπουργού Άμυνας για αγορά drones Bayraktar μία μέρα μετά την παρουσία Δένδια στην Πρίστινα.

Από την πλευρά του ο Έλληνας ΥΠΕΞ επανέλαβε την θέση της Αθήνας για ένταξη του Βελιγραδίου και της Πρίστινας στην ΕΕ με τον δεσμευτικό όρο να προχωρήσει ο διάλογος Σερβίας-Κοσσόβου. «Όταν τα βρείτε, θα σταθούμε δίπλα σας στον ευρωπαϊκό δρόμο» ήταν το μήνυμα που εξέπεμψε.

Η κινητικότητα Δένδια στα Δυτικά Βαλκάνια έχει και ως στόχο να μην νιώσουν οι κυβερνήσεις και οι κοινωνίες εκεί ότι υπάρχει κόπωση και η ΕΕ τους έχει βάλει στο περιθώριο. Μια τέτοια εξέλιξη θα άφηνε ελεύθερο χώρο σε διάφορους άλλους να παρέμβουν και να τους δώσουν ψευδείς προοπτικές.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι την προηγούμενη μέρα της επίσκεψης Δένδια οι Αλβανοί έδειξαν την διάθεσή τους με προκλήσεις. Υπέγραψαν μια συμφωνία με την τουρκική Baykar Teknoloji για την αγορά των drones Bayraktar, με τον Αλβανό πρωθυπουργό, Έντι Ράμα να επαινεί τον Τούρκο πρόεδρο. «Αυτό όπως και να το δει κανείς δεν είναι και το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει το αλβανικό κράτος στην υποδοχή του Έλληνα ΥΠΕΞ. Έδειξαν μια διάθεση ότι οι σύμμαχοι μας είναι οι Τούρκοι. Φαινομενικά αν και Δένδιας- Τζάσκα μίλησαν περί καλών σχέσεων, φαίνεται ότι υποβόσκει μια ένταση. Δεν νομίζω ότι είναι και στα καλύτερά τους οι ελληνοαλβανικές σχέσεις» εκτιμά, μιλώντας στο ethnos.gr ο πρώην πρόεδρος της Ομόνοιας και γνωστό μέλος της ελληνικής μειονότητας Λεωνίδας Παππάς. Ο Έντι Ράμα, άλλωστε, δεν έχει επισκεφτεί επίσημα ποτέ το ελληνικό κράτος, σε αντίθεση με την Τουρκία όπου πάει τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο.

Όπως εξηγεί ο κ. Παππάς, η ελληνική πλευρά δείχνει στους Αλβανούς ότι το μοναδικό θέμα που καιγόμαστε είναι η διευθέτηση της ΑΟΖ. «Οι Αλβανοί αντιδρούν, καθυστερώντας στην οριοθέτηση της ΑΟΖ όχι για να υπερασπιστούν δικά τους συμφέροντα αλλά για να υπερασπιστούν συμφέροντα τρίτων. Η Τουρκία δεν θα ήθελε να προχωρήσει αυτή η συμφωνία Άρα η Αλβανία γίνεται δεκανίκι των Τούρκων» προσθέτει ο κ. Παππάς

Σημειώνεται ότι στις 20 Οκτωβρίου 2020, η Αλβανία και η Ελλάδα συμφώνησαν να αναθέσουν την επίλυση του ζητήματος των θαλάσσιων συνόρων και τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Πέρα, όμως, από τις διμερείς επαφές με τους ομολόγους του ο Νίκος Δένδιας είχε προσωπικές επαφές και με τους αρχηγούς κρατών. Ο Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς φιλοξένησε τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών στο σπίτι των γονιών του στο Βελιγράδι, με την ευκαιρία της γιορτής του Αγίου Νικολάου. Πρόκειται για τον πρώτο ξένο αξιωματούχο που φιλοξενείται στο πατρικό σπίτι του Σέρβου προέδρου και όχι στην προεδρική κατοικία. Από την άλλη, στο Κόσοβο είχε πριβέ δείπνο με τον πρωθυπουργό Κούρτι και στα Τίρανα με τον Ράμα, γεγονός, όπως λέει η Αθήνα, που δείχνει ότι εμπιστεύονται τον ρόλο της Ελλάδας στα Βαλκάνια.

Στο τραπέζι των συζητήσεων τέθηκε και η προώθηση των ελληνικών επενδύσεων. Ήδη στη Σερβία οι ελληνικές επιχειρήσεις απασχολούν 25.000 άτομα προσωπικό. Στην Αλβανία δραστηριοποιείται ο όμιλος Μυτιληναίου, ενώ μπροστά μας έχουμε την μεγάλη επένδυση από τη ΔΕΗ για την κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού Cebren στη Βόρεια Μακεδονία αλλά και την κατασκευή μονάδας φυσικού αέριου από τον όμιλο Μυτιληναίου.

Κυρίαρχο θέμα στην ατζέντα Αθήνας-Τιράνων την προηγούμενη βδομάδα ήταν η οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Η επίσκεψη Δένδια στην Αλβανία πραγματοποίηθηκε δύο εβδομάδες μετά την επίσκεψη της υπουργού Εξωτερικών Όλτα Τζάσκα στην Αθήνα και σε μια περίοδο όπου οι διμερείς σχέσεις παραμένουν στάσιμες καθώς δεν προχώρησαν μέχρι σήμερα μια σειρά από ζητήματα όπως η ΑΟΖ, ούτε, όμως, και τα μειονοτικά θέματα προωθήθηκαν όπως θα ήθελαν οι ομογενείς.

Σχολιάζοντας τις συναντήσεις Μητσοτάκη στην μειονότητα, ο πρώην πρόεδρος της Ομόνοιας τονίζει ότι ήταν ό,τι πιο ωραίο έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια. «Εμείς δεν βλέπουμε κομματικές, ιδεολογικές ταυτότητες. Υποδεχτήκαμε τον Έλληνα Πρωθυπουργό με ενθουσιασμό. Και φάνηκε και ο ίδιος να συγκινείται. Για μας ήταν πολύ σημαντική επίσκεψη. Έχω την αίσθηση ότι οι Έλληνες πολιτευτές ακόμη και ο πρωθυπουργός δεν έχουν μια πλήρη εικόνα για το τι συμβαίνει με την ελληνική μειονότητα στην Αλβανία. Έχουν μια επιφανειακή άποψη ότι υπάρχει μια ελληνική μειονότητα. Πιστεύω ότι ο Μητσοτάκης απέκτησε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για το τι συμβαίνει εδώ μετά την επίσκεψη».

Σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο της Ομόνοιας το επόμενο βήμα για την ελληνική πολιτεία είναι να αναλάβει πρωτοβουλίες για το μέλλον της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία. «Το ελληνικό κράτος θα πρέπει να επιβραβεύει όσους Έλληνες μένουν στη βόρεια Ήπειρο και όχι να τους τιμωρεί γιατί με τις πολιτικές που εφαρμόζει το ελληνικό κράτος τα τελευταία χρόνια είναι σαν να μας λέει σηκωθείτε και φύγετε από δω». Όπως λέει ο κ. Παππάς για να επωφεληθεί κάποιος ηλικιωμένος και να πάρει το επίδομα των υπερήλικων θα πρέπει να είναι μόνιμος κάτοικος στην Ελλάδα με αποτέλεσμα να αναγκάζει τους ανθρώπους να φεύγουν από δω.

Το ίδιο συμβαίνει και με άλλες πολιτικές πρόνοιας που έχει το ελληνικό κράτος. Υπάρχει απαίτηση να είσαι μόνιμος κάτοικος της Ελλάδας για να επωφεληθείς. Για αυτό και υπάρχει ένα κύμα φυγής. «Είναι προς το συμφέρον του ελληνικού κράτους οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες να μείνουν στον τόπο τους και όχι να ξεριζωθούν από τις πατρογονικές τους εστίες». Το δεύτερο που πρέπει να κάνει το ελληνικό κράτος, σύμφωνα με τον κ. Παππά είναι να χρησιμοποιήσει όλα τα διπλωματικά μέσα εντός της ΕΕ για την διασφάλιση των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία με κυρίαρχο το περιουσιακό, θέματα παιδείας, αυτοπροσδιορισμού κτλ.

Τίμος Φακαλής, ΤΟ ΕΘΝΟΣ