Η «ταξική πάλη» στη χώρα του Μαρεγκλέν

Η «ταξική πάλη» στη χώρα του Μαρεγκλέν

Η ταξική πάλη, όπως ορίστηκε από τους θεμελιωτές της, Μαρξ και Έγκελς, ως αγώνας για μια ειρηνική και δίκαιη ανθρωπότητα -αντίβαρο στους θεμελιωτές της ιδεολογίας της Αγοράς που είχαν τους ίδιους στόχους- αποκρυστάλλωσε το συγκεκριμένο «υποκείμενο», την εργατική τάξη ενάντια στην αστική. Η ταξική πάλη, ως πάλη κατώτερων και ανώτερων τάξεων, μπορεί να μην έγινε ίδιον συστατικό κάθε κοινωνίας του παρελθόντος και ειδικά των Ανατολικών αλλά υπήρξαν από την αρχαιότητα αγώνες για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική δικαιοσύνη που θα ζήλευαν και τα καλύτερα συνδικάτα σήμερα. Η μοναδική στην ποιότητά της, ακτινογραφία της κεφαλαιοκρατίας στην ανεπτυγμένη-βιομηχανική Δύση από τον Μαρξ, έμελλε να αποτελέσει το πρότυπο για τους περισσότερους επαναστατικούς αγώνες της νεωτερικότητας-πλην μιας σημείωσης: ότι ο Μαρξ ήταν φιλόσοφος κι όχι ο εξ' αποκαλύψεως ή ο εξ' αξιώματος προφήτης των θεωρητικών και πολιτικών επιγόνων του. Η ανάλυσή του, άλλωστε, για τον δυτικό καπιταλισμό δεν ώθησε σε αγώνες που έφτασαν στη δημιουργία σοσιαλιστικών κρατών στη Δύση αλλά εμπλούτισε το περιεχόμενο της πολιτικής και οικονομικής θεωρίας της δυτικής ελίτ που ίσως (αργότερα) τον διάβαζε πιο προσεκτικά απ' ό,τι οι οπαδοί του.

Η ταξική πάλη ως στοιχείο εθνικής ταυτότητας

Η συνέχεια της μεγάλης επανάστασης το 1917, αναπτέρωσε το ηθικό των εργαζομένων μαζών στη Δύση ακόμα κι αν η εγκαθίδρυση, στη συνέχεια, ενός μοντέλου προσωποπαγούς διακυβέρνησης με μεταρρυθμίσεις που ενέτειναν τη φτώχεια και την ταξική διαστρωμάτωση, τις μαζικές εκκαθαρίσεις δικών τους, εθνοκαθάρσεις με μετακινήσεις πληθυσμών δεν θα μπορούσε να ανακόψει την υποστήριξή τους. Φωνές όπως π.χ. του Παναϊτ Ιστράτι «Προς την άλλη φλόγα», της αναρχικής Έμα Γκόλντμαν, του Τζόρτζ Όργουελ, του Αλμπέρ Καμί, του Κώστα Παπαϊωάννου ή του Καστοριάδη ήταν πολύ αδύναμες-η εκτός των άλλων ρετσινιά για «μικροαστικό οπορτουνισμό» ή η χειρότερη, για σύμπλευση με τον δυτικό ιμπεριαλισμό, τις εκτόπιζε εκ των ων ουκ άνευ. Ο «Αριστερισμός ως παιδική αρρώστια» που έγραψε ο Λένιν, ήταν το εγχειρίδιο αντιμετώπισης κάθε «αίρεσης» και τάσης «ρεβιζιονισμού». Σε όλην αυτήν τη διαδρομή εγκαθίδρυσης και αντιμετώπισης τεχνητών και όχι τεχνητών κρίσεων, η «ταξική πάλη» ήταν το βασικό εργαλείο παράτασης της εξουσίας στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων των Βαλκανίων-πλην της Ελλάδας. Το άκουσμά της σήμαινε εκτοπισμό, εκτέλεση, μεγέθυνση προνομίων για την στρατιωτικοπολιτική ελίτ και περεταίρω φτώχεια για τους λαούς, βίαιη κολεκτιβοποίηση καθώς και απάλειψη των εθνικών και θρησκευτικών προσδιορισμών, που ωστόσο ενέτειναν αυτούς μέσω της αναγνώρισης ενός κυρίαρχου έθνους και της καταπίεσης άλλων. Η ταξική πάλη έγινε το στοιχείο συγκρότησης εθνικής ταυτότητας, όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, διότι ένωνε δια της βίας σε μια, όλες τις ταυτότητες που διαβιούσαν στα κράτη.

Το μαρξιστικό προτσές κι οι συγχύσεις του

Τι όριζε όμως ο Μαρξ για τις «νανοφυλές» στα Βαλκάνια (2) που έμελλε να περάσουν από ιδεολογικό κόσκινο; Ακόμα και η μεταγενέστερη φωνή της «Κόκκινης» Ρόζας Λούξεμπουργκ για την καταστροφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τους χριστιανικούς λαούς στερήθηκε της διάδοσης που άξιζε (3). Τα Βαλκάνια διατηρούσαν έναν κοινοτισμό στις παρακαταθήκες τους-όχι κολεκτιβισμό ή μέσα στο ανατολικό σύστημα της Αυτοκρατορίας, εμπορομεσιτικά και βιοτεχνικά στρώματα μαζί με τους διανοούμενους των γραμμάτων και των τεχνών που αποτελούσαν την υποταγμένη ελίτ. Μια ελίτ που λόγω της μετατροπής της Αυτοκρατορίας σε οικονομική αποικία της Δύσης δεν μπορούσε να αποτελεί τη βάση για μια «ενάρετη οικονομία». Οι τοπικές στρατιωτικοοικονομικές ηγεσίες των Οσμανλήδων δημιουργούσαν πλεονάσματα μόνο μέσα από τους άγριους φόρους και το πλιάτσικο. Συνεπώς τα «άτυχα» Βαλκάνια δεν μπορούσαν να έχουν την πορεία της Δύσης, Η τελευταία κατάφερε να περάσει από την Αναγέννηση (όταν στο Βυζάντιο την ανέκοπτε η τουρκική κατάκτηση) και τον Διαφωτισμό και να γεννήσει οικονομικά πλεονάσματα και τεχνολογικά εκτοπίσματα που θα ήταν τα εφόδια για την κατάκτηση νέων αποικιών. Έτσι ένα νέο επαναστατικό αφήγημα που δεν μπόρεσε να «χωνέψει» αυτήν την ιδιαιτερότητα της γεωργικής μικροϊδιοκτησίας, της μικρής βιοτεχνίας και ό,τι γενικότερα ήταν μακριά από το «μεγάλο εργοστάσιο», δεν τα κατάφερε να ανθίσει. Τόσο οι αστοί που μεταβίβασαν την ανωτερότητα ενός ανεπτυγμένου καπιταλισμού όσο και οι νέοι κομουνιστές διανοούμενοι το πρόσταγμα της ταξικής πάλης, δεν κατάφεραν συντριπτικά αποτελέσματα πέρα από τη δημιουργία συγχύσεων και ανηκέστου βλάβης γεγονότα. Αυτό που κατάφερε να ωθήσει τις κομουνιστικές ιδέες δεν ήταν άλλος παράγοντας από τον πατριωτικό αγώνα, στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, των προλεταρίων που «δεν έχουν πατρίδα» και των συμμαχιών τους με απολήξεις στα «αντιφασιστικά μέτωπα» που επέτασσαν οι οδηγίες της Κομιντέρν. Όμως, το νέο αυτό κομβικό στοιχείο, αυτό που θα μπορούσε να ανανεώσει τη θεωρία και να την προσαρμόσει σε νέα δεδομένα, δεν αφαίρεσε τίποτε από την «ταξική πάλη» στο να είναι το εργαλείο της νέας ιντελιγκέντσιας και της νομενκλατούρας στις «κομουνιστικές» χώρες, συνδυαστικά με διάφορες εθνικές εκδοχές που έμπαιναν κατάλληλα στο χυτήριο των εφαρμογών. Προλετάριοι όλων των χωρών με συγχωρείτε…

Η ταξική πάλη στην Αλβανία…

Δικαίως ανατριχιάζουν οι παλιοί «μινοριτάρηδες» και μόνο στο άκουσμα. Η «ταξική πάλη» σήμαινε τη βάση ενός ανθελληνικού διωγμού (κι όχι μόνο) με ποικίλες πρακτικές των μηχανισμών και μεταρρυθμίσεις που επιχείρησαν οριστικά να ξεριζώσουν βασικά στοιχεία της ταυτότητας, στην οικονομία και στη θρησκευτική πίστη. Η οργανική-κομβική πλευρά για την αλλαγή της κοινωνίας προς τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την αδελφότητα των λαών μετατράπηκε σε συστηματική μεθοδολογία, αφενός εξόντωσης κάθε στοιχείου που παρέπεμπε σε ταυτοτικά γνωρίσματα, κάθε φωνής που έθετε τον ουσιαστικό πυρήνα της κατάργησης των προνομίων κι αφετέρου της ανέλιξης μιας ελίτ πολιτικών-στρατιωτικών-χρήσιμων διανοουμένων που απολάμβανε τα κοινωνικά και οικονομικά προνόμια. Εξ' άλλου η «ταξική πάλη», εργαλείο που αφαιρούσε ζωτικές και ιστορικές παρακαταθήκες συνολικά των πληθυσμών στην Αλβανία (ο οποίος διακρινόταν για την εθνοτική και θρησκευτική του πολυπλοκότητα) λειτούργησε ως ο ενοποιητικός δεσμός, η κοινή υποχρεωτική (μη)θρησκεία για την καλλιέργεια της κοινής εθνικής συνείδησης.

…και χωρίς αυτήν σήμερα;

Επιστρέφοντας στο μέλλον, η τιτάνια αυτή προσπάθεια άφησε το αποτύπωμά της. Αποκαθαρμένος από την «ταξική πάλη», ο εθνικισμός του Ενβέρ, συνεχίζει να ζει σε μια χώρα της οποίας τα αληθινά ιστορικά ίχνη δυστυχώς σβήνονται από τη διαχρονική αγκίστρωση σε μεγάλες δυνάμεις στις οποίες χρωστά την ύπαρξη του κράτους: Η Αυστροουγγαρία, η Ιταλία, η Γιουγκοσλαβία, η Σοβιετική Ένωση, η Κίνα και σήμερα οι ΕΕ-ΗΠΑ και από κοντά η Τουρκία. Οι δυο τελευταίες επισημαίνουν και μια επιστροφή στο αρχέτυπο ενός διχασμού για τη σημερινή ταυτότητα. Η «ταξική πάλη» (4) έχει εκλείψει π(χ)ια! αλλά όταν η χώρα περνά από ένα μαχαίρι φτωχοποίησης και αρπαγής, ως το ιδανικότερο υπόδειγμα μεταστροφής στα Βαλκάνια, μήπως είναι καιρός να αποκαλυφθούν νέες ποιότητες λόγου και έργου;

(1) Μαρεγκλέν: Όνομα της «νέας» εποχής του αλβανικού σοσιαλισμού που συνδύαζε τα επώνυμα Μαρ(ξ)-Έγκ(ελς)-Λέν(ιν)
(2) Άρθρο του Γ. Καραμπελιά: Μια ριζωμένη προκατάληψη εναντίον των Ελλήνων.(3) Άρθρο του Σπύρου Κουτρούλη: Ρόζα Λούξεμπουργκ, η εξ αριστερών συνηγορία της επανάστασης των εθνών κατά της Τουρκοκρατίας.
(4) «Εγώ σου προτείνω να πάρεις Μπαγκλαντεσιανούς. Αυτοί έχουν και το καλό ότι δεν ξέρουν ούτε αλβανικά. Μάλιστα, μόλις αρχίσουν να μιλάνε αλβανικά και να ψελλίζουν τις λέξεις ''ελευθερία'', ''δημοκρατία'' άλλαξέ τους, πάρε άλλους». Απάντηση του κ. Ράμα σε εργοδότη ο οποίος παραπονιόταν ότι δεν βρίσκει καλούς υπαλλήλους.

Σχετικά άρθρα


Σχόλια

Προσθήκη σχολίου