«Καμία χώρα στα Βαλκάνια δεν έχει γλιτώσει από έναν επικίνδυνο συνδυασμό μετανάστευσης και γήρανσης του πληθυσμού.

Δημογραφικά, τα Σκόπια βρίσκονται σε χειρότερη θέση από πολλά άλλα. Το βαλκανικό κράτος έχει χάσει το ένα τέταρτο του πληθυσμού του από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η τελευταία απογραφή που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2021 δείχνει μείωση πληθυσμού της τάξης του 10% μόνο τις δύο τελευταίες δεκαετίες.

Πολλές βαλκανικές χώρες ελπίζουν ότι η ένταξη στην ΕΕ θα βοηθήσει στη «διαρροή εγκεφάλων» - αλλά ακόμα και στην Κροατία, μέλος της ΕΕ, ο πληθυσμός των 4 εκατομμυρίων έχει συρρικνωθεί σχεδόν κατά 10% σε μια δεκαετία.

Σχεδόν 600.000 πολίτες των Σκοπίων μετανάστευσαν τις δεκαετίες που ακολούθησαν την ανεξαρτησία της χώρας.»

Τα παραπάνω αναφέρονται σε άρθρο της EuObserver, το οποίο συνεχίζοντας προχωράει και σεδεδομένα που αφορούν την Αλβανία.

Στην Αλβανία η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη. 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι, το 37% του πληθυσμού, έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τις τελευταίες 3 δεκαετίες. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ για τις προοπτικές πληθυσμού, το έθνος των σχεδόν 3 εκατομμυρίων αναμένεται να πέσει κάτω από το 1 εκατομμύριο μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα.

Και οι δύο χώρες ελπίζουν ότι η ταχεία ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον και θα αλλάξει το μεταναστευτικό πρότυπο.

Οι ενταξιακές συνομιλίες των Σκοπίων έχουν μπλοκαριστεί στο παρελθόν από την Ελλάδα μετά από δεκαετίες αδιεξόδου που σχετίζεται με το όνομα. Τώρα, η πρόοδος των Σκοπίων και της Αλβανίας στην ΕΕ έχει σταματήσει λόγω του βέτο της Βουλγαρίας.

Μια άλλη βαλκανική χώρα που επλήγη σκληρά από τη μείωση του πληθυσμού είναι η Σερβία.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η χώρα των σχεδόν 7 εκατομμυρίων αναμένεται να έχει 1 εκατομμύριο λιγότερους κατοίκους μέχρι το 2050. Αυτό ώθησε τις σερβικές αρχές να δώσουν την εκπληκτική αναλογία ότι το βαλκανικό έθνος χάνει ουσιαστικά μια πόλη κάθε χρόνο.

Εκατοντάδες χιλιάδες Σέρβοι εγκατέλειψαν τη χώρα μετά τους πολέμους της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1990. Η οικονομία της χώρας επλήγη ξανά καθώς οι κυρώσεις αυξήθηκαν μετά τον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ το 1999 για να σταματήσει η σύγκρουση στο Κοσσυφοπέδιο.

Σύμφωνα με ανάλυση του ΟΟΣΑ για την ετοιμότητα του σερβικού συστήματος υγείας να καταπολεμήσει τον Covid-19, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι πάνω από 10.000 γιατροί έχουν φύγει από τη Σερβία για τη Δυτική Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια και το σύστημα υγείας στερείται 3.500 γιατρών και 8.000 νοσηλευτών.

Μερικοί από τους λόγους για τους οποίους η περιοχή των Βαλκανίων γνώρισε ανεξέλεγκτη μετανάστευση κατά τη διάρκεια των δεκαετιών μπορούν να θεωρηθούν η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι οικονομικές δυσκολίες που ακολούθησαν.

Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη είναι ίσως η χώρα που έχει πληγεί περισσότερο στην περιοχή, με ορισμένες μελέτες να λένε ότι σχεδόν οι μισοί από τους πολίτες που γεννήθηκαν στα Δυτικά Βαλκάνια δεν ζουν πλέον εκεί. Ένα άλλο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι το Κοσσυφοπέδιο - το οποίο έχασε το 15,4% του πληθυσμού του μεταξύ 2007 και 2018.

Η Κροατία της ΕΕ έχει ένα παρόμοιο πρόβλημα

Η Κροατία είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2013. Από τότε, περισσότεροι από ένα τέταρτο του εκατομμυρίου Κροάτες έχουν εγκαταλείψει τη χώρα αναζητώντας καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας στο εξωτερικό. Ο πληθυσμός των μόλις τεσσάρων εκατομμυρίων έχει συρρικνωθεί σχεδόν κατά 10 τοις εκατό σε μια δεκαετία. Η κυβέρνηση του Ζάγκρεμπ προσπαθεί να αναστρέψει τη διαρροή «εγκεφάλων» και πρόσφατα υποσχέθηκε στους Κροάτες στη διασπορά έως και 26.000 ευρώ εάν επιστρέψουν και ξεκινήσουν μια επιχείρηση.

Ανησυχητικές τάσεις παρουσιάζει και η Ελλάδα. Σύμφωνα με την ελληνική στατιστική υπηρεσία μεταξύ 2011 και 2020 ο πληθυσμός της χώρας συρρικνώθηκε κατά μισό εκατομμύριο ανθρώπους. Η μείωση του ελληνικού πληθυσμού την τελευταία δεκαετία οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Είναι σαφές ότι η οικονομική κρίση του 2009 έπαιξε σημαντικό ρόλο, με πολλούς από αυτούς είτε να μετεγκατασταθούν στο εξωτερικό είτε να διστάζουν να κάνουν οικογένεια στην Ελλάδα λόγω ενός αβέβαιου μέλλοντος.

Η γήρανση παίζει σημαντικό ρόλο στην επιτάχυνση της μείωσης του πληθυσμού στην περιοχή. Μέχρι το 2050, η Ρουμανία και η Βουλγαρία θα δουν τη μέση ηλικία του πληθυσμού τους να αυξάνεται κατά τουλάχιστον οκτώ χρόνια, σύμφωνα με την τελευταία πρόβλεψη της Eurostat.

Τα στοιχεία που παρέχονται από το Ρουμανικό Ινστιτούτο Στατιστικής δείχνουν πόσο γρήγορα έχει γεράσει ο πληθυσμός τα τελευταία χρόνια. Η κομητεία Vâlcea στη Ρουμανία έφτασε από 126 ηλικιωμένους για κάθε 100 νέους σε 185 ηλικιωμένους, μόλις 10 χρόνια αργότερα.

Η γήρανση του πληθυσμού σημαίνει έλλειψη διαθέσιμου εργατικού δυναμικού, αλλά και αύξηση των κρατικών δαπανών για συνταξιοδοτικά συστήματα και υγειονομική περίθαλψη. Το κόστος ενός μειούμενου αριθμού νέων στα Βαλκάνια έχει εκτιμηθεί από το Westminster Foundation for Democracy και το Institute for Development and Innovation. Η μελέτη δείχνει ότι η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων χάνει δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο λόγω της μετανάστευσης των νέων πολιτών της.

Για την αξιολόγηση του οικονομικού αποτυπώματος, η έρευνα λαμβάνει υπόψη τόσο το κόστος που συνδέεται με την εκπαίδευση - 2,46 δισ. ευρώ - όσο και την πιθανή απώλεια στην αύξηση του ΑΕΠ λόγω της αποχώρησης των νέων από τις χώρες. Υπολογίζεται ότι οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων χάνουν, λόγω της μετανάστευσης των νέων, 3,08 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο σε δυνητική αύξηση του ΑΕΠ και φθίνουσα κατανάλωση. Προσθέτοντας αυτό το ποσό μαζί με την εκτίμηση για τις δαπάνες για την εκπαίδευση αποφέρουμε συνολικά περίπου 5,5 δισ. ευρώ ετησίως.