Η Μοσχόπολη αρχικά συναντάται με την ονομασία «Βοσκόπολη», λόγω των κτηνοτροφικών ασχολιών των κατοίκων της, αποτελεί την κορωνίδα του πολιτισμού για όλη την Ήπειρο και όχι μόνο. Κέντρο σπουδαίο γεμάτ...
Οι εξισλαμισμοί και το παιδομάζωμα συνεχίζονται μέχρι τον ύστερο 18ο αιώνα στη δυτική Ελλάδα, την Ήπειρο και την Αλβανία και ο Κοσμάς Αιτωλός θα αναδειχθεί στον πρωτεργάτη της πάλης ενάντιά τους. Πρόδρομος και πνευματικός μέντοράς του, σχετικά άγνωστος στο ευρύτερο κοινό, υπήρξε ο Βορειοηπειρώτης ιερομόναχος από τη Μοσχόπολη, Νεκτάριος Τέρπος (γεννήθηκε μεταξύ 1675 και 1690 και απεβίωσε μεταξύ 1740 και 1741), τόσο με τη δράση του όσο και με τα βιβλία του. Ανάμεσά τους το Βιβλιάριον, καλούμενον Πίστις, το οποίο γνώρισε 12 εκδόσεις, μεταξύ 1732 και 1818.*
Η Μοσχόπολη βρίσκεται ΒΔ της Κορυτσάς στην Βόρειο Ήπειρο. Υπήρξε μεγάλο μορφωτικό και οικονομικό κέντρο του ελληνισμού, ιδιαίτερα δε του βλαχόφωνου. Τον 18ο αιώνα την βρίσκουμε στο αποκορύφωμα της ανάπτυξής της. Το 1720 ιδρύεται το δεύτερο στην βαλκανική τυπογραφείο στην Μοσχόπολη, μετά από αυτό της Κωνσταντινούπολης. Το 1730 λειτουργεί το «Ελληνικό Φροντιστήριο» το οποίο το 1744 αναβαθμίζεται σε «Νέα Ακαδημία». Πλήθος είναι οι πνευματικές μορφές του ελληνισμού που εμφάνισε η Μοσχόπολη. Τεράστια και η εμπορική άνθηση κι ο πλούτος. Καραβάνια με Μοσχοπολίτες εμπόρους ξεκινούσαν και μετέφεραν εμπορεύματα στις παραδουνάβιες περιοχές, στη Μολδαβία, στην Οδησσό, στην Βιέννη. Πολλοί εγκατασταθήκαν εκεί, διέπρεψαν και απέκτησαν τεράστιες περιουσίες. Πολλοί και οι εθνικοί ευεργέτες που άφησαν περιουσίες για να γίνουν έργα κοινής ωφελείας. Πρώτη έδινε το παρών η Μοσχόπολη και στους εθνικούς αγώνες. Αυτό το πλήρωσε πολύ ακριβά. Το 1769 για την συμμετοχή της στην εξέγερση των Ορλωφικών καταστράφηκε από στίφη Τουρκαλβανών. Το 1788 υπέστη την δεύτερη καταστροφή από τα στρατεύματα του Αλή Πασά. Η καταστροφή της το 1916 ήταν η τελευταία και σχεδόν τελειωτική.
Τα φετινά Χριστούγεννα έρχονται σε μία εποχή που όλο και περισσότεροι Έλληνες δυσκολεύονται στην καθημερινή τους επιβίωση, μέσα σε κλίμα οικονομικής στενότητας, θλίψης, κατάθλιψης, δυστυχίας κι έλλειψης ελπίδας. Όλα αυτά έρχεται βέβαια να τα σκορπίσει το μήνυμα της γέννησης του Θεανθρώπου, το οποίο παράλληλα μας θέτει όλους και προ των ευθυνών μας να δείχνουμε έμπρακτα το ενδιαφέρον και την αγάπη μας στους συναθρώπους μας.
Οι καταρρακτώδεις βροχές στην περιοχή της Κορυτσάς, έπληξαν και την οροφή της εκκλησίας της Παναγίας στη Μοσχόπολη. Οι τοπικές αρχές της Μοσχόπολης ζήτησαν επείγουσα παρέμβαση για την επισκευή της στέγης του ναού, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο Πολιτισμού πρώτης κατηγορίας.
Μέχρι στιγμής, στο χωριό έχουν διασωθεί 8 εκκλησίες, οι οποίες δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι σε καλή κατάσταση. Δυστυχώς τα ιστορικής αξίας εκκλησιαστικά μνημεία είναι πολλές φορές εκτεθειμένα στα δεινά της φύσης, τις κακές καιρικές συνθήκες, την υγρασία, τη βροχή και το χιόνι, τα οποία καταστρέφουν μέρα με τη μέρα τον πολιτισμό πολλών αιώνων.
Η Εκκλησία της "Παναγίας" στη Μοσχόπολη χτίστηκε περίπου το 1700 και ανακηρύχθηκε ως πολιτιστικό μνημείο το 1948.
Ρεπορτάζ απ' την ομάδα της ραδιοφωνικής εκπομπής
Βόρειος Ήπειρος.gr