Οι καμπάνες χτύπησαν πένθιμα και τα μάτια όλων βούρκωσαν. Η γη της Κλεισούρας, η γη στην οποία θυσιάστηκαν τους αγκάλιασε για πάντα. Σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης και με καθυστέρηση περίπου ογδόντα ετών ...
Ποιος ο ρόλος της Αλβανίας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Του Χαράλαμπου Νικολάου / Ταξίαρχου ε.α., τ. καθηγητή Στρατιωτικής Ιστορίας ΣΣΕ
Με την αρμόζουσα λαμπρότητα εορτάστηκε και φέτος η Εθνική Εορτή της 28ης Οκτωβρίου στην Κορυτσά. Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν με την Δοξολογία που τελέστηκε στο Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Μπομποστίτσα. Ακολούθησε το Τρισάγιο και η Κατάθεση Στεφάνων στο Μνημείο για τους πεσόντες το οποίο βρίσκεται στον ίδιο χώρο.
Στην αρχή της κήρυξής του πολέμου, το 1940, κλήθηκε να υπηρετήσει στην πρώτη γραμμή και πήρε μέρος σε μεγάλες μάχες. Οι συνθήκες διαβίωσης πάνω στα βουνά ήταν πολύ σκληρές για εκείνον και τους υπόλοιπους φαντάρους.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 καταφέραμε με μια μικρή ομάδα να μπούμε παράνομα στην Αλβανία του Χότζα και να κινηματογραφήσουμε το πρώτο ντοκιμαντέρ της ιδιωτικής τηλεόρασης για την εποποιία του ’40. Διαπιστώσαμε τότε, και το κάναμε και τίτλο του ντοκιμαντέρ, ότι οι Βορειοηπειρώτες δεν ξεχνούν.
Σε λίγες μέρες συμπληρώνονται 74 χρόνια από το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940, όταν ήχησαν οι σειρήνες και οι καμπάνες του πολέμου. Όλοι οι Έλληνες, χωρίς καμιά άλλη σκέψη, υπάκουσαν στο εθνικό προσκλητήριο, πήραν το όπλο και έτρεξαν στις χιονισμένες κορφές της Πίνδου για να υπερασπιστούν την Πατρίδα και να πεθάνουν με τιμή.
Η ηρωική και μαρτυρική πορεία της ζωής του Δημήτρη Κασλά ξεκινά μαζί με τον 20ο αιώνα από το χωριό Πουρί του Πηλίου και συναντιέται σε σημεία κλειδιά με την σύγχρονη ελληνική ιστορία : Μικρά Ασία – πόλεμος του 40 – αντίσταση – μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Στην καρδιά της ταινίας υπάρχει μια διαφορετική ματιά στο «κρυμμένο» έπος του Μαρτίου 1941: ενώ οι τύχες του πολέμου έχουν πια κριθεί, μια τελευταία ηρωική αντίσταση προβάλλεται στο ύψωμα 731 απέναντι στην εαρινή επίθεση των Ιταλών. Επικεφαλής στον «καταραμένο λόφο» ο ταγματάρχης Κασλάς που κατορθώνει, μαζί με τους στερημένους και ταλαιπωρημένους στρατιώτες του από τα Τρίκαλα και τη Καρδίτσα, να κρατήσει το ύψωμα βάζοντας τη σφραγίδα του στην αποτυχία της ιταλικής εαρινής επίθεσης και κάνοντας τον Μουσολίνι που παρακολουθούσε τις εξελίξεις από πολύ κοντά να αποχωρήσει απογοητευμένος.
28 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1940 – 28 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012
Σαν σήμερα, πριν από 72 χρόνια, οι μαχητές Ιωαννής Μπουραντάς, Στέφανος Γραβιάς και Χρήστος Στάμου από το Νομό Άρτας, άφησαν πίσω τους παιδιά, οικογένειες και ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της πατρίδας.
Μια μικρή ομάδα ευζώνων στρατοπέδευσε στο Βοδίνο. Σφυροκοπούσε με όπλα και πολυβόλα, ενάντια στα ιταλικά στρατεύματα, στον κάμπο της Δρόπολης. Οι στρατιώτες μας με σύνθημα «Επάνω τους παιδιά» ανάγκασαν τους Ιταλούς να τραπούν σε φυγή.
Όπως αναφέρουν και οι στίχοι:
Με το χαμόγελο στα χείλη
παν’ οι φαντάροι μας μπροστά
και ‘γίναν οι Ιταλοί ρεζίλι,
γιατί η καρδιά τους δεν βαστά...
28η Νοεμβρίου 1940, η βορειοηπειρωτική γη ποτίστηκε με το αίμα τους και αγκάλιασε περήφανα τα ηρωικά κορμιά τους.
Η ιστορική ημέρα της 22 Νοεμβρίου 1940
Στὶς 22 Νοεμβρίου 1940 ὁ Ἑλληνικὸς Στρατὸς προελαύνει μετὰ ἀπὸ σκληρὲς μάχες στὴν Κορυτσᾶ καὶ γίνεται δεκτὸς μέσα σὲ μία θάλασσα ἀπὸ γαλανόλευκες. Ἡ Κορυτσᾶ προστίθεται στὴ σειρὰ τῶν πόλεων καὶ χωριῶν τῆς Βορείου Ἠπείρου ποὺ ὑποδέχονται γιὰ τρίτη φορὰ ἀπὸ τὸ 1912 τὸν ἐλευθερωτὴ Ἑλληνικὸ Στρατὸ καὶ προδιαγράφει τὴν ἥττα τῆς φασιστικῆς Ἰταλίας. Ὁ ἀντίκτυπος ἀποκτᾶ παγκόσμιες διαστάσεις στὰ πρωτοσέλιδα τῶν ἐφημερίδων καὶ στὸ ραδιόφωνο. Οἱ γελοιογράφοι τῶν συμμαχικῶν χωρῶν ἐμπνέονται τὰ διάσημα σκίτσα ποὺ σατιρίζουν τὸν Μουσολίνι. Ἡ Κορυτσᾶ εἶναι ἡ πρώτη πόλη στὸν κόσμο ποὺ ἀπελευθερώνεται ἀπὸ τὶς δυνάμεις τοῦ Ἄξονα.
Τὸ 1941 ὁ Ὄρσον Οὐὲλς γυρίζει τὸν «Πολίτη Κέιν», ἴσως τὴν πιὸ ἄρτια ταινία ὅλων τῶν ἐποχῶν ποὺ σήμερα διδάσκεται στὶς Σχολὲς Κινηματογράφου ὅλου του κόσμου. Ἐκεῖ λοιπὸν γιὰ νὰ δοθεῖ τὸ ἱστορικὸ πλαίσιο τοῦ 1940 ποὺ διαδραματίζεται ἡ ὑπόθεση, προβάλλονται τὰ πρωτοσέλιδα τῶν ἐφημερίδων τῆς ἐποχῆς: «Δύο ἰταλικὲς μεραρχίες παγιδεύτηκαν στὰ ὑψώματα ἀπὸ τὸν Ἑλληνικὸ Στρατό», «Οἱ Ἕλληνες χτυποῦν τὴν Ἰταλία κατὰ μῆκος τῶν ὑψωμάτων τῆς Κορυτσᾶς» κ.α. Δίπλα λοιπὸν στὸ θάνατο τοῦ Κέιν διαβάζουμε μὲ μεγάλους τίτλους τὶς νίκες τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ καὶ τὴν κατάληψη τῆς Κορυτσᾶς! Ἡ τεράστια σημασία τῆς Ἑλληνικῆς νίκης στὴν ἔκβαση τοῦ πολέμου ἐκτιμήθηκε ἄλλωστε καὶ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χίτλερ. H Λένι Ρίφενσταλ μία ἄλλη σημαντικὴ μορφὴ τῆς ἕβδομης τέχνης καὶ μούσα τοῦ ναζισμοῦ στὴν αὐτοβιογραφία της ἀναφέρει ὅτι ὁ Χίτλερ τῆς εἶπε σὲ συνάντησή τους στὶς 30 Μαρτίου 1944: "Ἂν οἱ Ἰταλοὶ δὲν εἶχαν ἐπιτεθεῖ στὴν Ἑλλάδα καὶ δὲν χρειάζονταν τὴ βοήθειά μας, ὁ πόλεμος θὰ εἶχε πάρει διαφορετικὴ τροπή. Θὰ εἴχαμε προλάβει νὰ κατακτήσουμε τὸ Λένινγκραντ καὶ τὴ Μόσχα, πρὶν πιάσει τὸ Ρωσικὸ ψύχος."
Ο τότε πρεσβευτής της Ιταλίας στην Ελλάδα Γκράτσι στο βιβλίο του «Η αρχή του τέλους» γράφει για τη δραματική συνάντηση που είχε με τον Μεταξά την 3η πρωινή της 28ης Οκτωβρίου:
«…Η συνείδησίς μου με επίεζε ότι την στιγμήν αυτήν εγενόμην συνένοχος μιας ατιμίας. Είδα επί τέλους να ανάβη το φως και τον Μεταξά να κατεβαίνη. Με εγνώρισε και διέταξε τον σκοπόν να με αφήση να περάσω.