Το 1999, ο αναλυτής ακινήτων Andrew Lawrence παρατήρησε ότι η ανέγερση υπερυψηλών κτιρίων – τα οποία συχνά αντανακλούν έναν «υπερβολικό ενθουσιασμό» στην οικονομία – συνδέεται με επικείμενες οικονομικές κρίσεις. Σύμφωνα με αυτόν τον «δείκτη ουρανοξυστών», οι οικονομίες φτάνουν σε μια κρίσιμη καμπή όταν σημειώνεται μαζική κατασκευή τέτοιων κτιρίων.
Από ιστορικής πλευράς, μεγάλα οικονομικά σοκ ακολούθησαν την ολοκλήρωση ψηλών κτιρίων: το Equitable Life Building (1873) στη Νέα Υόρκη και η οικονομική κρίση του ίδιου έτους, η κατασκευή του Empire State Building (1931) και η Μεγάλη Ύφεση του 1929, καθώς και η Burj Khalifa (2008) που ανεγέρθηκε την περίοδο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008. Αυτά τα κτίρια θεωρήθηκαν σύμβολα επιτυχίας και οικονομικής ευημερίας, αλλά συχνά συνδέθηκαν με φούσκες στην οικονομία που έσκαγαν λίγο μετά την κατασκευή τους.
Η ιδέα πίσω από αυτό το φαινόμενο δεν είναι αδικαιολόγητη. Όταν οι επενδυτές αποκτούν υπερβολική εμπιστοσύνη και τα κεφάλαια είναι άμεσα διαθέσιμα, το χρήμα διοχετεύεται εύκολα σε φιλόδοξα έργα, όπως είναι οι υπερυψηλοί ουρανοξύστες. Ωστόσο, η μαζική κατασκευή τέτοιων κτιρίων αντικατοπτρίζει συχνά μια ασταθή οικονομία, όπου το «εύκολο χρήμα» κυριαρχεί και η αγορά δείχνει σημάδια υπερβολικής αισιοδοξίας.
Στην Αλβανία, αυτή η τάση φαίνεται να αναδύεται, καθώς παρατηρείται αυξανόμενη οικοδομική δραστηριότητα με μεγάλα έργα στον τομέα των ακινήτων, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για πιθανή φούσκα στον κλάδο. Παρά το γεγονός ότι η συνολική αξία των ακινήτων της χώρας φτάνει περίπου τα 84 δισεκατομμύρια δολάρια – πάνω από τρεις φορές το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (σε αντίθεση με το 1,6 στις ΗΠΑ) – η προσφορά εξακολουθεί να αυξάνεται, ενώ οι πωλήσεις επιβραδύνονται και οι τιμές παραμένουν υψηλές.
Αν και χιλιάδες διαμερίσματα μένουν αδιάθετα, οι τιμές ενοικίασης και αγοράς εξακολουθούν να είναι αβάσταχτες για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, ιδίως για τους νέους. Με την εισροή ξένων κεφαλαίων να αυξάνεται και με την προσδοκία ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν, έχει σημειωθεί μια υπερεπένδυση στον τομέα. Αυτή η «τεχνητή» άνθηση φαίνεται ασταθής και ίσως να προμηνύει μελλοντική κρίση στον κλάδο.
Η ιστορία μας δείχνει ότι η υπεροψία που συχνά συνοδεύει τέτοιου είδους φιλόδοξα έργα – η πίστη ότι η οικονομία μπορεί να συνεχίσει να ανθεί αέναα – έχει οδηγήσει επανειλημμένα σε οικονομικά σοκ.
Σχόλια