Τρεις είναι οι λόγοι που ο Τούρκος πρόεδρος κλιμακώνει την επιθετική ρητορική κατά της Ελλάδας. Παράλληλα, ο Ερντογάν έχει μπει σε ένα μεγάλο παζάρι με τις ΗΠΑ εργαλειοποιώντας την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Ο στόχος του είναι η πρόσβαση στα αμερικανικά εξοπλιστικά προγράμματα.
Ακόμα και αν όμως προωθηθεί η υπόθεση των F-16, ο Μπόμπ Μενέντεζ θα ασκήσει βέτο, ενώ αν τα αεροπλάνα αποκτηθούν από την Τουρκία η Ελλάδα θα διατηρήσει την υπεροχή της στους αιθέρες. Τα παραπάνω αναφέρει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Liberal ο διεθνολόγος Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος.
Συνέντευξη στον Νικόλα Ταμπακόπουλο
Πρόσφατα ο Ερντογάν εκτόξευσε νέες απειλές κατά της Ελλάδας. Γενικότερα παρατηρούμε πως η τουρκική κυβέρνηση εντείνει την επιθετική ρητορική έναντι της Ελλάδας. Είναι πιθανό ένα θερμό επεισόδιο;
Υπάρχει μια ανησυχία ότι ο Ερντογάν θα τραβήξει τα πράγματα στα άκρα για τρεις λόγους. Πρώτον, θέλει να σύρει την Ελλάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων εφ΄όλης της ύλης. Αυτό δεν πρόκειται να το καταφέρει σε ήρεμα νερά και υπάρχει η εκτίμηση ότι θα δημιουργήσει μια θερμή κατάσταση προκειμένου να αναγκάσει την Ελλάδα να κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Πιθανώς σε μία τέτοια θερμή κατάσταση η Τουρκία υπολογίζει ότι ο διεθνής παράγοντας θα σταματήσει να ασκεί πιέσεις μόνο στην Τουρκία, αλλά υπό την απειλή πολέμου θα ασκήσει πιέσεις και στην Ελλάδα.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με τις επερχόμενες εκλογές στην Τουρκία. Τα εθνικιστικά κόμματα έχουν πολύ ισχυρή παρουσία στην Τουρκία και ένα μέρος των ψηφοφόρων τους το θέλει ο Ερντογάν. Εκτιμά ότι ένα θερμό επεισόδιο, μια ελεγχόμενη κατάσταση, θα προσδώσει συσπείρωση, καθώς σε περιόδους κρίσης οι λαοί στηρίζουν τους ηγέτες τους.
Ο τρίτος λόγος κλιμάκωσης της έντασης είναι «εφιαλτικός» και δεν πιστεύω πως θα πραγματοποιηθεί. Ωστόσο είναι μια πιθανότητα. Δηλαδή να χρησιμοποιήσει ο Ερντογάν την ένταση με την Ελλάδα ώστε αν δει ότι δεν κερδίζει τις εκλογές να τις αναβάλει. Υπάρχουν δύο άρθρα στο τουρκικό Σύνταγμα που του δίνουν τη δυνατότητα να αναβάλει τις εκλογές. Και μάλιστα όταν μιλάμε για εξωτερικό κίνδυνο, τότε δεν χρειάζεται καν η σύμφωνη γνώμη της τουρκικής εθνοσυνέλευσης για να αποφασίσει την αναβολή των εκλογών, από έξι μήνες έως ένα χρόνο.
Όπως έγραψε η WSJ ο Μπάιντεν ζητά έγκριση από το Κογκρέσο για να πωλήσει τα F-16 στην Τουρκία και τα F-35 στην Ελλάδα. Είμαστε θωρακισμένοι έναντι των τουρκικών απειλών;
Ακριβώς για αυτόν τον λόγο η Τουρκία δεν θέλει και δεν πρόκειται να προχωρήσει σε πόλεμο με την Ελλάδα. Έχουμε συγκροτημένο στρατό και δεν υπάρχει καμία σχέση με τους στρατούς που έχει βρει μέχρι στιγμής η Τουρκία απέναντί της. Δεν είμαστε ούτε Συρία, ούτε Λίβανος, ούτε Αρμενία. Η χώρα μας έχει μια ισχυρή αποτρεπτική δύναμη ειδικά μετά τα πρόσφατα εξοπλιστικά προγράμματα, τα οποία μας βοήθησαν να αποκτήσουμε υπεροχή, καλύπτοντας το χάσμα των προηγούμενων ετών. Εξαιτίας των μνημονίων είχαμε μείνει πίσω στο επίπεδο της θωράκισης της χώρας. Ακόμα και αν εγκριθεί η πώληση των F-16 στην Τουρκία, κάτι που δεν πιστεύω γιατί θα ασκήσει βέτο ο Μπομπ Μενέντεζ, η Ελλάδα θα διατηρήσει την υπεροχή της στους αιθέρες.
Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως η χώρα μας έχει πλέον «χτίσει» σημαντικές συμμαχίες και έχει τη Δύση στο πλευρό της. Εάν η Τουρκία επιλέξει την πολεμική σύγκρουση δεν θα έχει μόνο τις ΗΠΑ απέναντι, αλλά και την Ευρώπη. Η Γερμανία, η Γαλλία και άλλες χώρες δεν πρόκειται να επιτρέψουν σε κανέναν περιφερειακό παίκτη να θέσει σε κίνδυνο τον τεράστιο οικονομικό τους πνεύμονα που είναι η Ευρώπη.
Βλέπουμε όμως πως εξελίσσεται ένα μεγάλο παζάρι. Ο Ερντογάν σηκώνει τόσο το θέμα της Συρίας, όσο και το ζήτημα ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Ποιες οι εκτιμήσεις σας;
Η Τουρκία έχει ξοδέψει τεράστιο διπλωματικό κεφάλαιο ώστε να αποκτήσει πράγματα που μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν δεδομένα. Πιέζει για να έχει ρόλο στη Συρία και να αναβαθμίσει ή να αγοράσει καινούργια F-16, τα οποία όμως και πάλι είναι προηγούμενης γενιάς συγκριτικά με τα Rafale. Έχει φτάσει στο σημείο να μπλοκάρει την ένταξη στο ΝΑΤΟ δύο ευρωπαϊκών κρατών για να κερδίσει την αναβάθμιση των F-16 και να παίξει σημαντικότερο ρόλο στη Συρία.
Κάποτε η Τουρκία «παζάρευε» πιο σημαντικά πράγματα. Από χώρα συμπαραγωγός F-35 έχει καταλήξει ικέτης αναβάθμισης αεροσκαφών. Ακόμα και αν κερδίσει αυτήν τη διαπραγμάτευση το χάσμα με την Ελλάδα θα παραμείνει μεγάλο. Σε ό,τι αφορά στη Σουηδία και τη Φινλανδία η ουσιαστική διαπραγμάτευση είναι με τις ΗΠΑ και όχι με τόσο με τους Ευρωπαίους. Οι Τούρκοι θέλουν πρόσβαση στα αμερικανικά όπλα με τις ΗΠΑ να τους έχουν μπλοκάρει εξαιτίας των S-400 και της γενικότερης στάσης τους. Η στάση που έχουν τηρήσει οι ΗΠΑ είναι σκληρή και με κάθε τρόπο η Τουρκία προσπαθεί να αντιστρέψει αυτήν την κατάσταση. Επομένως διαπραγματεύεται.
Το ίδιο ακριβώς κάνει και στη Συρία. Το ζήτημα της Συρίας είναι το μεγαλύτερο θέμα πιστεύω της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, καθώς υπάρχει ο φόβος πως αν δημιουργηθεί κουρδικό κράτος μια μεγάλη μερίδα Κούρδων που ζει στα τουρκικά εδάφη και κοντά στις συνοριακές περιοχές θα θέλει να αυτονομηθεί και να ενωθεί με το κουρδικό κράτος.
Έτσι λοιπόν η Τουρκία μπαίνει σε μια λογική διαπραγμάτευσης με τον Άσαντ, στέλνοντας μήνυμα στις ΗΠΑ πως διαθέτει εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση που δεν προχωρήσουν τα εξοπλιστικά και δεν αναβαθμιστεί ο ρόλος της. Άλλωστε σε μια σειρά από ζητήματα συνεργάζεται στενά με τους Ρώσους.
* Ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος είναι Διεθνολόγος, liberal.gr