Ένα βιβλίο για την ελληνικότητα της πόλης των Αγίων Σαράντα

Ένα βιβλίο για την ελληνικότητα της πόλης των Αγίων Σαράντα

«Άγιοι Σαράντα-Παλίμψηστος μνήμης», είναι το έβδομο βιβλίο του ποιητή και συγγραφέα Βαγγέλης Ζαφειράτη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ελίκρανον» στην Αθήνα. Πρώτο στο είδος του από το περιεχόμενο και την επίβλεψή του. Ένα βιβλίο ιστορικό-λογοτεχνικό που σε συναρπάζει με τις περιγραφές και σε απολιθώνει με τις αποκαλύψεις και τα ευρήματα.

Ο Ζαφειράτης δεν είναι ιστορικός. Ούτε αρχαιολόγος. Είναι όμως διορατικός και επίζηλος και έχει μέσα του την επιμονή να μάθει τις ρίζες του αντικειμένου που παρατηρεί, αυτό που λέγεται επίβλεψη, το να παρακολουθεί με μεγάλη προσοχή κάτι. Έχει, όμως και την υπομονή και την εμμονή να παρατηρήσει, να ρωτήσει, να διευκρινίσει, να ψάξει και να ξεφυλλίσει, να διασταυρώσει την έρευνα ή το έγγραφο που αναφέρεται σε κάτι με πολλές άλλες πηγές. Έχει και το χάρισμα, να φωτογραφίζει και ν' αποθανατίζει την αποκάλυψή του.

Χάρη σ' αυτά τα χαρίσματα ο Βαγγέλης Ζαφειράτης, μας έδωσε ένα αναμφισβήτητο ιστορικό ντοκουμέντο (βιβλίο) για την πόλη του Ογχισμού (Αγίοι Σαράντα), αλλά και πιο πέρα.

Δεν είναι μόνον το όνομα της πόλης Ογχησμός, (από τον Αγχίση, πατέρα του Αινεία που άφησε την φλεγόμενη Τροία και στάθηκε σ΄ αυτήν την παραλία της Χαονίας), είναι το κάστρο, η βασιλική τρίκλινη εκκλησία, τα πολύχρωμα ψηφιδωτά δάπεδα, ο χάλκινος δίκοπος πέλεκας, το δελφίνι με τις γεωμετρικές εικόνες, οι επιγραφές, είναι τα τοπωνύμια όπως: Ακρωτήριο του Ποσειδώνα, Τετράνησα, Πηλώδης λιμήν, Ασκληπείο, Βουθρωτόν, Μέλαθρον, Παγανιά, Πανόρμο, Σπήλαιο, Παλαιστή, Ωρικός, Όλπη, Οίνεον, Δόκνα, Εκατόμπεδον, Γλώσσα, Ακροκευράνια, Σιμόεις, Ξάνθος και εκατοντάδες άλλα, που μαρτυρούν την ελληνικότητα της πόλης, των περιχώρων και πιο πάνω, μέχρι την Αριστογένη του Βορρά.

Ο Β. Ζαφειράτης δεν έχει σκοπό να εκπολιτίσει, αλλά ν' αναδείξει με σαφήνεια και με ατράνταχτα στοιχεία μια πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που την αμφισβητούν εθνικιστές Αλβανοί με τις ανακρίβειες και τα ψεύδη τους. Ή όπως λέει ο συγγραφέας: «Δύσκολα να περισωθεί η τόση αγάπη και ομορφιά σε μια πόλη η οποία ακόμη από την ίδρυσή της, συχνά τυλίγεται στις φλόγες του μίσους και στενάζει κάτω απ' τους βάρβαρους και διάφορους πλιατσικολόγους». ή «Θα ήταν καλύτερη αν δεν καταστρέφονταν τα πολύχρωμα ψηφιδωτά δάπεδα… Τα κατάστρεψαν ίσως, επειδή οι διάφοροι καταπατητές δεν μπόρεσαν να διαβάσουν και να κατανοήσουν το περιεχόμενό τους, τα κρυφά μηνύματά τους, δεν κατανόησαν τα σχέδια και τη γλώσσα των χρωμάτων, τα σύμβολα των ψηφιδωτών» Ίσως, θα έλεγα εγώ, τους τύφλωνε καθετί το ελληνιστικό.

Στο βιβλίο δίνεται μια εικόνα του βίου και πολιτισμού της πόλης κατά την διάρκεια όλης της ύπαρξής της. Μέχρι τις μέρες μας. Στην πολεοδομία και την καταστροφή της. Στον πολιτισμό και την παιδεία. Στην συνύπαρξη και στην ανισότητα. Κυρίως στις κινητοποιήσεις και προσπάθειες, ν' αφανίσουν άμεσα και έμμεσα, μεθοδευμένα και φανερά το ελληνικό στοιχείο.

Αρχίζοντας από την αλλαγή του ονόματος της πόλης σε Ζώγκαι, Πόρτο Έντα. Στη συνέχεια της αφαίρεσης του: «Άγιοι» σε σκέτο «Σαράντα», στην καταστροφή των επιγραφών, την ερήμωση του Μοναστηριού των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, την καταστροφή των τεσσάρων εκ των έξι ψηφιδωτών, την μετατροπή της Βασιλικής Εκκλησίας σε Εβραϊκή Συναγωγή, την καταστροφή του Λυκουρσίου και την μετατροπή των κατοίκων και εθελοντών της επανάστασης σε σκλάβους, την αφαίρεση των 55 οικοπέδων στους Περδικαριώτες, και δεκάδες άλλα των Ελλήνων της πόλης, εγκριμένα από το Δημοτικό Συμβούλιο, την μη δικαιοδοσία για την ανέγερση ελληνικού σχολείου στην πόλη και πολλά άλλα, διότι φοβούνται το ελληνικό στοιχείο, την ελληνικότητα του χώρου ή όπως αναφέρεται σε επίσημο αλβανικό έγγραφο ημερ. 23.8.1928. «Προς τον Πρωθυπουργό Τίρανα. …έχουμε την τιμή να σας ενημερώσουμε πως στους Αγίους Σαράντα, σε δημόσιους χώρους, εκτός από την ελληνική γλώσσα δεν ακούγεται κάποια άλλη…» και στις 19.9.1924, στην εφημερίδα «politika» «Το πρόβλημα των Αγ. Σαράντα γινόταν αναφανδόν, ότι ο Ελληνισμός ανθούσε και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να πνίξει το αλβανικό εθνικό αίσθημακαι ό,τι οι Έλληνες αγόρασαν τις εκτάσεις όπου είχαν αναγερθεί παραπήγματα επί ιταλικής κατοχής…Έτσι η πόλη των Αγίων Σαράντα περιήλθε σχεδόν στην κατοχή των Ελλήνων. Χρειάζεται σταθερή απόφαση για την προστασία του αλβανικού στοιχείου, η οποία θα επιτυγχανόταν με την εκδίωξη του εκεί ελληνικού στοιχείου ή έστω με τον περιορισμό του…». Μια πολιτική που συνεχίζει μέχρι σήμερα.

Αυτά και πολλά άλλα μας περιγράφει με γλαφυρό τρόπο ο συγγραφεύς στο βιβλίο των 240 σελίδων, το οποίο, όπως τόνισα, λόγω της ενσάρκωσης μέσα του την λογοτεχνική περιγραφή, τις εικόνες και τα αποκόμματα που το συνοδεύουν, γίνεται ανάρπαστο.

Βαγγέλης ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ

Σχετικά άρθρα


Σχόλια

Προσθήκη σχολίου