Όταν οι Βορειοηπειρώτες βρέθηκαν από την τουρκοκρατία στο νέο αλβανικό κράτος, με βάσανα και κόπους προσπάθησαν να μπούνε σε μια νέα κατάσταση που ήταν αλλιώτικη από όσα μέχρι τότε ζούσανε. Σε κάτι διαφορετικό από όσα γνώριζαν και είχανε μάθει. Ξημέρωσαν ξαφνικά με την ταμπέλα του μειονοτικού στο κούτελο.

Αυτό σημαίνει πως από πολύ παλιά είχανε παλέψει με θεριά για να στήσουν τα σχολειά τους, να μορφώσουν τα παιδιά τους, να στείλουν ανθρώπους στην ξενιτιά για να φέρουν κι εκείνοι με τη σειρά τους την προκοπή στον τόπο.

Έχουμε πολλά παραδείγματα που μας κάνουν να χαιρόμαστε για τα καλά έργα και την αγάπη των Βορειοηπειρώτων για τα χώματά τους. Ακόμα κι αν ζούσαν μακριά, το μυαλό τους ταξίδευε στο σπίτι τους, στη μάνα και στον πατέρα.

Έτσι έμαθαν πάππου προς πάππου και δούλευαν την καμένη γη που τους άφηνε πίσω ο Τούρκους. Και με τους τζιαντάρηδες (Τούρκους χωροφύλακες) και με τους Αλβανούς που δεν τους άφησαν να πάρουνε ανάσα, ακόμα και αν η Ελλάδα τους είχε ξεχάσει. Ούτε ζητιάνεψαν, ούτε και έκλαψαν τη μοίρα τους.

Το θέμα μας όμως είναι το "βάρος" που κουβαλάνε όταν γίνονται ξένοι ανάμεσα σε δυο πατρίδες. Από τη μια ξένοι και κυνηγημένοι, με τη φωνή κομμένη στον τόπο τους και από την άλλη μετανάστες τρίτης κατηγορίας στην Ελλάδα που την έχουνε μέσα τους ως την αγαπημένη μάνα – πατρίδα.

Κανένας δε θέλει να αφήσει τον τόπο του, αλλά οι συνθήκες και οι πολλές απαιτήσεις της νέας εποχής, κινούν τη ζωή του ανθρώπου και τον βάζουν συνεχώς στον αγώνα για κάτι καλύτερο.

Οι Βορειοηπειρώτες έχουν στο αίμα τους την πρόοδο και εκείνο που τους "τρώει" πραγματικά είναι πως η ιδιαίτερη πατρίδα τους, δεν τους βαστάει γιατί πνίγεται από την ανικανότητα που έβγαλε βαθιά ριζάρια, που τα ποτίζουν με μίσος όλοι εκείνοι που ανέκαθεν έχουν βαλθεί να τους διώξουν από τον ίδιο τους τον τόπο.

Α.Δ.