Της Μελίνας Κονταξή
Ιστορικός - Δρ Βαλκανικού Πολιτισμού
Ήπειρος, αρχαία Ελλάδα σύμφωνα με τον Αριστοτέλη. Ο φιλόσοφος αποκαλεί αρχαία Ελλάδα την περιοχή μεταξύ της Δωδώνης και του Αχελώου όπου κατοικούσαν οι Σελλοί που πριν ονομάζονταν Γραικοί και μετά Έλληνες.
Τα βόρεια σύνορα της Ηπείρου κατά τον Στράβωνα ήταν ο Γενουσός ποταμός και η αρχαία Εγνατία Οδός που άρχιζε από το σημερινό Δυρράχιο και κατέληγε στην Κωνσταντινούπολη. Τα ηπειρωτικά φύλα χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα, όπως φαίνεται από τα γραπτά του 4ου αιώνα πχ, λάτρευαν το δωδεκάθεο, ενώ ο Ηρόδοτος αναφέρει τον Μολοσσό Άλκωνα στους Έλληνες που ο τύραννος της Σικελίας Κλεισθένης προσκάλεσε για να αγωνιστούν για το χέρι της κόρης του.
Η Δωδώνη είναι το αρχαιότερο ελληνικό μαντείο…. ‘‘Το αρχαιότερο εν Έλλησι χρηστηρίων’’ όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος. Iερείς ήταν Σελλοί, από τους οποίους όπως προαναφέρθηκε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχει προέλθει η εθνική μας ονομασία .
Ο Πολύβιος δεν ξεχωρίζει τους Ηπειρώτες από τους Έλληνες, αναφέρει πως η βασίλισσα των Ιλλυρίων Τεύτα θαυμάζοντας το αποτελέσμα της λεηλασίας της Hπειρωτικής πόλης Φοινίκης, διπλασίασε τις αδικίες σε βάρος Ελλήνων, παρά τις παραινέσεις των Ρωμαίων.
Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την Ήπειρο το 168/167 κατέστρεψαν αρκετές περιοχές εκδικούμενοι την εκστρατεία του Πύρρου στην Ιταλία έναν αιώνα πριν.
Στο δεσποτάτο της Ηπείρου, ένα από τα ελληνικά κράτη που ιδρύθηκε το1204 μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, έρχονται πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη, ενώ τα Γιάννενα επι Μιχαήλ Άγγελου Κομνηνού, ιδρυτή του δεσποτάτου της Ηπείρου, αναπτύσσονται.
Το 1431 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν τα Γιάννενα, το 1449 την Άρτα. Το 1581 οι κάτοικοι της Χιμάρας απευθύνουν αίτημα στον Πάπα να τους βοηθήσει και να λυτρώσει τα παιδιά όλης της Γρετζίας (Γραικίας).
Δεν ήθελαν μόνο οι Έλληνες να αποτελέσουν μέρος ενός Ελληνικού ελεύθερου κράτους. Το 1829 56 αγάδες από την Λιαπουργιά επαναστατούν και σηκώνουν την Ελληνική σημαία, το 1847 ο Γκιουλέκας, εγγονός του χριστιανού Αλέξη Λογγίνου, επαναστατεί στο Κουρβελέσι, οι τόσκηδες αγάδες της περιοχής ζητούν την προσάρτηση στο Ελληνικό βασίλειο. Το 1881 απελευθερώνεται η Άρτα, το 1912 η Φιλιππιάδα, 7 Δεκεμβρίου του 1912 ο Ελληνικός στρατός μπαίνει στην Κορυτσά, η Χιμάρα είχε ήδη απελευθερωθεί στις 5 Νοεμβρίου του 1912 από τον Χιμαριώτη συνταγματάρχη Σπυρομηλιό και χιμαριώτες και κρητικούς εθελοντές, στις 21 Φεβρουαρίου απελευθερώνονται τα Γιάννενα, αλλά η ενιαία Ήπειρος έμελε να μην ξαναενωθεί, εξαιτίας των συμφερόντων των Μεγάλων Δυνάμεων. Στην πρεσβευτική διάσκεψη του Λονδίνου το 1912 αποφασίζεται η ίδρυση αυτόνομου Αλβανικού κράτους και δεν γίνεται δεκτή η ελληνική πρόταση για δημόψηφισμα στις περιοχές της Ηπείρου. Ιταλοί και Αυστριακοί θέλουν και περιοχές της Ηπείρου να ενταχθούν στο Αλβανικό κράτος, Γάλλοι και Ρώσοι ζητούν να δοθεί και η Βόρεια περιοχή της ενιαίας μέχρι τότε Ηπείρου στην Ελλάδα.
Το 1913 υπογράφεται το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας που παραχωρεί τις απελευθερωμένες περιοχές της Ηπείρου στο Αλβανικό κράτος, αγνοώντας παντελώς το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των κατοίκων. Το 1913 καταγράφτηκαν στην Βόρεια Ήπειρο 352 ελληνικά σχολεία και 22075 μαθητές.
Με το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας το 1914, που ουσιαστικά ήταν τελεσίγραφο προς την Ελλάδα, Βόρειος Ήπειρος ή Αιγαίο, οι ελληνικές κυβερνήσεις ποτέ δε φημίζονταν για την ικανότητα τους να τα βγάζουν πέρα σε δύσκολες διαπραγματεύσεις, οι βορειοηπειρώτες προδόθηκαν.
Εκείνοι όμως αποφάσισαν να μην εγκαταλείψουν τον αγώνα αν το ελληνικό κράτος τους άφηνε στην τύχη τους, εκείνοι αποφάσισαν να υπερασπιστούν την Ελληνική τους ταυτότητα.
Στις 14 Φεβρουαρίου του 1914 ο Ηπειρώτης Γεώργιος Χρηστάκης Ζωγράφος, πρώην υπουργός εξωτερικών της Ελλάδας, φεύγει από την Αθήνα, φτάνει στο Αργυρόκαστρο και σχηματίζει κυβέρνηση. Στις 17 Φεβρουαρίου του 1914 η κυβέρνηση κηρύσσει την αυτονομία της Βορείου Ηπείρου.
Το απόσπασμα του αποχαιρετισμού του μητροπολίτη Δρυινουπόλεως στην Ελληνική σημαία κατά την υποστολή της, θα μπορούσε να είναι το παράπονο κάθε κομματιού του έθνους, που χωρίς αυτό, το κράτος δεν θα είχε σχηματιστεί, αλλά θυσιάστηκε πολύ εύκολα….
‘‘Χάριν της υπέρτατης εθνικής ανάγκης κατεβιβάσθης, ω θείον όνειρον, ημών τε και των πατέρων μας γαλανόλευκη μας, εθνική μας σημαία’’.
Η εξέγερση δεν στηρίχθηκε από την Ελλάδα, εξανάγκασε τις Μεγάλες Δυνάμεις και την Αλβανία να ζητήσουν συμφωνία, η οποία ονομάστηκε πρωτόκολλο της Κέρκυρας, υπογράφηκε στις 17 Μαΐου του 1914 και συνιστούσε ελληνική υποχώρηση. Το πρωτόκολλο της Κέρκυρας παραχωρούσε διοικητική, εκπαιδευτική και δικαστική αυτονομία στους Βορειοηπειρώτες, υπεγράφη από την Αλβανία και τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής. Τότε ο προδομένος Ηπειρωτικός Ελληνισμός του Βόρειου κομματιού της Ηπείρου ονομάστηκε Βορειοηπειρωτικός.
Υποχώρηση ήταν το πρωτόκολλο για τον ελληνισμό, ένα πρωτόκολλο που δεν τηρήθηκε ποτέ.
Αλλά η ζωή είναι σκληρή, ξαναδίνει ελπίδες.
Το 1914 ο Ελληνικός στρατός απελευθερώνει για δεύτερη φορά την Βόρεια Ήπειρο. Με εντολή της Entente o Ελληνικός στρατός ξαναμπαίνει στη Βορεια Ήπειρο, όπου η αυτόνομη κυβέρνηση δίνει ευχαρίστως την εξουσία στον ελευθερωτή στρατό, ενώ 16 αντιπρόσωποι της Βόρειας Ηπείρου συμμετέχουν στη βουλή των Ελλήνων. Το 1940 η Βόρειος Ήπειρος ελευθερώνεται για τρίτη φορά. Το βορειοηπειρωτικό ζήτημα δεν έκλεισε, εκκρεμεί από την διάσκεψη των υπουργών εξωτερικών των Μεγάλων Δυνάμεων το 1946.
Ο δίκαιος αγώνας των Βορειοηπειρωτών έχει αναγνωριστεί από μια σειρά διεθνών θεσμών, όπως η Αμερικανική Γερουσία, που το 1920 ψηφίζει ότι η Βόρεια Ήπειρος χωρίς την εξαίρεση της Κορυτσάς πρέπει να δοθεί στην Ελλάδα.
Το 1921, η Αλβανία για να γίνει δεκτή στην κοινωνία των Εθνών, καταθέτει δήλωση σεβασμού των θρησκευτικών και εκπαιδευτικών δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών. Φυσικά παραβίασε την δέσμευση της.
Το 1934 οι Βορειοηπειρώτες προσφεύγουν στην Κοινωνία των εθνών εναντίον της Αλβανίας για το κλείσιμο των Ελληνικών σχολείων. Η υπόθεση παραπέμπεται στο δικαστήριο της Χάγης που δικαιώνει τους Βορειοηπειρώτες το 1935.
Δεν έπαψαν ποτέ να αγωνίζονται για το δικαίωμα τους στην αυτοδιάθεση, διεθνείς νταβατζήδες καθόρισαν την μοίρα τους. Χωρίς να τους ρωτήσουν, έδωσαν τον ορισμό του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα το 1914, και από τότε γνώρισαν κατάφωρες παραβιάσεις όλων των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ακόμα και αν δεν γκρέμιζαν μόνο ελληνικά στην Χιμάρα, το 1935 το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δικαίωσε τους Βορειοηπειρώτες, όχι επειδή η Αλβανία έκλεισε τα Ελληνικά σχολεία, αλλά γιατί έκλεισε τα ιδιωτικά -κοινοτικά- σχολεία που ήταν τα Ελληνικά, και έτσι έκλεισε τα Ελληνικά σχολεία χωρίς να τα ονομάζει.
Από τον Ζώγου στον Χότζα, στις αυθαίρετες μειονοτικές ζώνες που άφησαν έξω προπύργια του ελληνισμού όπως την Χιμάρα, στα γκρεμισμένα σπίτια στην Χιμάρα .
Ο Βορειοηπειρωτικός ελληνισμός με αναγνωρισμένα και καταπατημένα δικαιώματα εξακολουθεί να είναι μόνος. Οι ψευτοανθρωπιστές στηρίζουν τον Αλβανικό εθνικισμό, οι ψευτοπατριώτες προσπαθούν να τον καπηλευτούν.
Το διαβάσαμε στο freepen.gr